Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum)

Blauwe zeedistel is onderdeel van een geheel eigen geslacht, de Eryngium, en is geen Composiet (zoals vele andere Distels) maar hij maakt deel uit van de Schermbloemenfamilie (Umbelliferae/Apiaceae. Blauwe zeedistel bloeit in Juni, Juli en Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens  3 soorten Kruisdistel (Eryngium) in het wild voor in Nederland:

• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zeldzaam

Deze plant heeft blauwe bloemen en de bladeren tonen ook iets blauw. Het woord Zee spreekt voor zich. Overal in de duinen en aan het strand is de Blauwe zeedistel te vinden (en dat zie je ook op de verspreidingskaart). De herkomst van het woord Distel is onduidelijk. Ook het online etymologisch woordenboek heeft geen eenduidig antwoord.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Dúnstikel
• English: Sea holly
• Français: Panicaut maritime
• Deutsch: Stranddistel
• Espanõl: Cardo de mar
• Italiano: Calcatreppola marittima, Erba di S.Pietro, Eringio marittimo
• Svenska: Martorn
• Norsk: Strandtorn, Strandtistel
• Dansk: Strand-mandstro

De Engelse naam is Sea holly. Dit betekent "zeehulst". De bladeren van deze plant lijken qua vorm sprekent op hulst (Ilex aquifolium). Beide planten hebben harde en stekelige bladeren. Alleen is er bijde Zeedistel een waslaagje, als bescherming tegen het droge winderige zeemilieu, te zien op deze bladeren. Zeedistel is absoluut geen familie van de hulst.

Voor de verspreiding van Blauwe zeedistel in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Panicaut maritime. Panicaut komt uit het Latijn, Panis caldus, dat "heet brood" betekent. wat refereert aan de gelijkenis met de blauwe stekels aan de bladeren van deze distel. Met Maritime wordt de connectie met de zee bedoeld waar deze plant voor komt.

De Duitse naam is Strand-Mannstreu. Dit betekent "strand-Mannstreu". Het woord Mannstreu is mij nog onbekend.

Voor de verspreiding van Blauwe zeedistel in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Cardo de mar. Cardo betekent "distel". De mar betekent "van de zee". Dus "distel van de zee". 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

De Italiaanse naam is Calcatrèppola marina.Alle planten in het geslacht Erygium heten in Italië Calcatreppola. Calca komt van Calcare dat "kalksteen" betekent. Een verwijzing dat deze planten meestal worden waargenomen in een gebied waar kalk in de bodem zit (strand, duinen etc.). Trepolla betekent "drieling". Een verwijzing dat elke plant uit het geslacht omwindselblaadjes heeft met 3 punten. Na Calcatreppola komt een woord dat aangeeft om welke soort het gaat. In dit geval Maritime dat komt van het Latijnse Maritime. Dit betekent "bij de zee". Ook in Nederland is deze soort bijna altijd in de buurt van een zee te vinden.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Martorn. Dit betekent "zeedoorn".

Voor de verspreiding van Blauwe zeedistel in Zweden zie deze kaart.

Er zijn twee Noorse namen:

1. Strandtorn: Dit betekent "strand doorn".
2. Strandtistel: Dit betekent "stranddistel".

De Deense naam is Strand-mandstro. Strand wil meestal zeggen dat de betreffende plant graag in een vochtige omgeving groeit. In dit geval is strand per toeval dé plek waar Blauwe zeedistel te vinden is. De naam Mandstro is mij nog onbekend.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op droog, matig voedselrijk tot voedselrijk, brak, min of meer stuivend, kalkrijk duinzand.

Groeiplaats
Zeeduinen (droge helmduinen, omgewerkte grond bij bebouwing en strandovergangen door de buitenste duinrij, die bedekt zijn met b.v. stro), zand- en grindstranden en rotskusten.

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen langs de Noordzeekust. Zeer zeldzaam langs het IJsselmeer.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam langs de Noordzeekust. Achteruitgaand.

Wallonië
Niet in Wallonië.

Wereld
Langs de kust in Europa. Noordelijk tot Zuid-Scandinavië. Ook in Zuidwest-Azië en Noordwest-Afrika. Ingeburgerd in Australië en op een paar plaatsen in Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten