Dauwnetel (Galeopsis speciosa)

Het meest bijzondere van deze tamelijk grote Hennepnetel is de kleur. De onderlip van deze lipbloemige is namelijk paars. En i.c.m. de verder geel/geel-witte bloem is het een opvallende verschijning in het veld. Dauwnetel bloeit in Juni tot en met de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen 7 soorten Galeopsis voor in Nederland:

• Bleekgele hennepnetel (Galeopsis segetum) - vrij zeldzaam
• Brede/Smalle raai (Galeopsis ladanum/angustifolia) - zeer zeldzaam
• Dauwnetel (Galeopsis speciosa) - vrij zeldzaam
• Gespleten hennepnetel (Galeopsis bifida) - algemeen
• Gewone hennepnetel (Galeopsis tetrahit) - algemeen
• Zachte hennepnetel (Galeopsis pubescens) - zeer zeldzaam

Het woord Dauw zou kunnen komen van een verbastering van het Duitse woord Taubnessel (Dovenetel). Maar dit heb ik slechts een enkele keer gelezen dus overtuigd ben ik nog niet.

Er zijn twee verklaringen voor het woord Netel:

1. Het woord Netel zou ontstaan zijn uit het Oudhoogduits en Oudgermaans dat afgeleidt is van het Oudnoorse "nada" wat speer betekent.
2. Het woord Netel" is afkomstig uit het Angelsaksisch en afgeleid van het woord noedl of naald.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Daunettel
• English: Large-flowered Hemp-nettle
• Français: Galéopsis orné
• Deutsch: Bunter Hohlzahn
• Espanõl: ?
• Italiano: Canapetta screziata
• Svenska: Hampdån
• Norsk: Guldå
• Dansk: Hamp-Hanekro

De Engelse naam is Large-flowered Hemp-nettle. Dit betekent "grootbloemige Hennepnetel". De bloemen van deze plant zijn beduidend groter dan bijv. de Gewone hennepnetel (Galeopsis tetrahit). De verklaring voor het woord Hennepnetel staat bij de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Dauwnetel in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Galéopsis orné. Galéopsis is de Franse benaming van het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Orté betekent "opgemukt/ornament". Soms heb je het idee dat deze plant opgesmukt is met paarse "lipstick".

De Duitse naam is Bunter Hohlzahn. Bont betekent "kleurrijk/bont ". Verwijzend naar de bonte kleuren van de bloem.

Voor de verspreiding van Dauwnetel in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij niet bekend. Er zijn ook geen waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Canapetta screziata. Canapetta komt van Canapa dat "hennep" betekent. Het blad lijkt op één enkel blaadje van het samengestelde blad van een Hennepplant (Cannabis sativa), vooral als hij net op komt. Screziata komt van Screziato dat "gevlekt" betekend, Verwijzend naar de vel gekleurde paarse vlekken op de bloem. 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Hampdån. De exacte betekenis van deze naam is mij onbekend.

Voor de verspreiding van Dauwnetel in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Guldå. Deze naam is mij nog onbekend.

De Deense naam is Hamp-Hanekro. Hamp betekent "hennep/cannabis". Hanekro betekent letterlijk "hanestrot/maagspier". Dit komt van een oude Deense uitdrukking "kro sig" wat zoiets betekent als "het vullen van de hanestrot". Simpel gezegd, het voederen van de haan/kippen. Kennelijk was Dauwnetel prima vogelvoer.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, vrij open plaatsen (pioniervegetatie) op vochtige, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke, vooral stikstofrijke, kalkarme, humeuze grond (zand, leem, zavel en veen).

Groeiplaats
Akkers (kalkarme wintergraanakkers en aardappelvelden), bermen (verstoorde plekken), ruderale plaatsen, houtwallen, struwelen, bosranden, kapvlakten, ruigten, waterkanten (slootkanten en langs greppels) en langs spoorwegen (spoorwegterreinen).

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in het oosten en midden van het land en in het rivierengebied en zeldzaam in het westen en noorden van het land.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in de Dijlevallei ten noorden van Leuven. Elders uiterst zeldzaam of verdwenen.

Wallonië
Vroeger zeer zeldzaam.

Wereld
West-Azië (oostelijk tot in Midden-Siberië) en Oost-, Noord-, West- en Midden-Europa.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten