Echt bitterkruid (Picris hieracioides)

Eigenlijk is Echt bitterkruid een soort mini-uitvoering van Dubbelkelk (Helminthotheca echioides). En met mini bedoel ik niet de plant zelf maar de 'kelkbladen' zijn smaller en de haren zijn fijner. Ook de typische witachtige bultjes op de stengelbladeren ontbreken. Als je even niet op let zou je denken aan een kleine Groot streepzaad of een andere gele composiet. Echt bitterkruid is de enige soort Bitterkruid (Picris) die in het wild in Nederland voor komt. Bitterkruid bloeit in Juli tot en met September.

Her woord Echte suggereert dat er ook een Onechte bitterkruid bestaat. Niet dat ik weet. Het woord dient alleen ter onderscheid van Dubbelkelk. Een plant die voor 1973 nog de wetenschappelijke naam Picris echioides had. Deze is in 1753 gegeven door Carl Linnaeus. In 1973 heeft een andere botanicus de plant ingedeeld in een ander geslacht.

Het woord Bitter heeft natuurlijk te maken met de smaak van het melksap van de plant. Om welke stof het gaat is mij onbekend. Zijn 'familielid' Dubbelkelk (Helminthotheca echioides) heeft deze stof in ieder geval niet in zich want die werd/word als salade gegeten.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: ?
• English: Hawkweed oxtongue
• Français: Picride fausse épervière
• Deutsch: Gewöhnliches Bitterkraut
• Espanõl: ?
• Italiano: Aspraggine comune
• Svenska: Bitterfibbla
• Norsk: Vegbeiske
• Dansk: Ru Bittermælk

De Engelse naam is Hawkweed oxtongue. 

Dit betekent "havikskruid ossentong". Het woord Havikskruid wil alleen maar zeggen dat de plant lijkt op een Havikskruid-soort maar absoluut geen Havikskruid-soort is. Dit woord woord o.a. uitgelegd bij de Nederlandse verklaring van Vroeg havikskruid. De plant lijkt op een Ossentong, men doelt hier op de beharing van de plant en niet het uiterlijk, maar is ook absoluut geen Ossentong-soort. Het heeft dus alleen te maken met het harig karakter van de plant. Je ziet dit in andere talen ook terug, maar dan met een andere plant. De Gewone ossentong (Anchusa officinalis) heet in het Engels trouwens common bugloss. 

Voor de verspreiding van Echt bitterkruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Picride fausse épervière. Dit betekent "Picride valse Havikskruid. Deze plant werd in 1953 voor het eerst beschreven door Carl Linnaeus als Picris hieracioides. Dus Picride is de Franse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. De woorden valse Havikskruid worden o.a uitgelegd bij de Engelse naam.

De Duitse naam is Gewöhnliches Bitterkraut' Dit betekent natuurlijk "gewoon bitterkruid". Bijna het zelfde als de Nederlandse naam alleen is het woordje Echt vervangen door Gewoon maar het principe blijft het zelfde.

Voor de verspreiding van Echt bitterkruid in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zij zoveel variaties dat ik niet weet welke de meest gebruikte naam is.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Aspraggine comune. Aspraggine is de Italiaanse benaming voor een aminozuur. Dit stofje zit in deze plant en zorgt voor de bittere smaak bij consumptie. Aangezien Dubbelkelk en Bitterkruid tot 1973 in hetzelfde geslacht zaten (zie paragraaf Algemeen bij Dubbelkelk) is de naam Comune ter onderscheid van deze plant. Commune betekent "gewoon/algemeen". 

De Zweedse naam is Bitterfibbla. Bitter betekent natuurlijk ook bij ons "bitter". Dit word bij o.a bij de Italiaanse naam uitgelegd. Fibbla is eigenlijk onbekend maar word door Google steeds vertaald met Leeuwentand. Dit zou allemaal kunnen want qua vorm en uiterlijk heeft de bloem wel iets weg van een lantaren en een Leeuwentand-soort. Maar de juiste vertaling is mij nog onbekend.

Voor de verspreiding Echt bitterkruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Vegbeiske. De enige vertaling die ik kon vinden is "straat/weg bitttere dood". Die straat/weg snap ik wel. Het is gewoon ter onderscheid van andere soorten Bitterkruid. Maar het woord Dood is mij volledig onbekend.

De Deense naam is Ru Bittermælk. Dit betekent "ruwe bittermek". Een logische naam, de plant voelt ruw aan door de beharing en het melksap smaakt bitter.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open tot gesloten plaatsen op droge tot iets vochtige, voedselarme tot matig voedselrijke, basische, kalkhoudende grond (zand, mergel, zavel en grind).

Groeiplaats
Hellingen, bermen, grazige ruigten, grasland (kalkgrasland), rivierdijken (vaak enigszins verstoorde plaatsen), rivierduinen, zeeduinen, kapvlakten, ruderale plaatsen, tussen straatstenen, stenige industrieterreinen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen) en afgravingen (kalkgroeven).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in de Hollandse duinen, in het rivierengebied en aangrenzende gebieden en in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij algemeen, maar zeldzaam in het Vlaams district en in de Kempen.

Wallonië
Vrij algemeen, maar vrij zeldzaam in de Hoge Ardennen.

Wereld
Gematigde streken in Europa en Azië. Ingeburgerd in Australië en Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Een kort verhaaltje over deze plant.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten