Fraai duizendguldenkruid (Centaurium pulchellum)

Er komen in Nederland minstens 3 soorten Duizenguldenkruid (Centaurea) voor:

• Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythraea) - algemeen
• Fraai duizendguldenkruid (Centaurium pulchellum) - algemeen
• Strandduizendguldenkruid (Centaurium littorale) - vrij zeldzaam

Alle 3 lijken ze op elkaar dus het is niet overbodig te vermelden om een flora te hebben waar ze allemaal in staan en veel tijd! Iets van die tijd kan bespaard worden m.b.v. de tabel op het forum van waarnemingen.nl. Hierin staan ze alle drie op een rijtje met de verschillen en overeenkomsten.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Fraai zijn ze allemaal dus dit is een naam puur ter onderscheid. Kijk ook maar naar de namen Echt en Strand. Niet bepaald specifieke namen om een soort te duiden!

De naam Duizendguldenkruidvan deze plant is eigenlijk een verkeerde vertaling van de wetenschappelijke naam. De plant zou honderdguldenkruid moeten heten. Die honderd gouden dukaten die men er vroeger voor over had (zie de wetenschappelijke) werden al gauw duizend dukaten. Later, toen de verklaring niet meer in gebruik was, werd het in de volksmond ook duizendguldenkruid. Of dat in nu met de Euro zo blijft, is niet te voorspellen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Sentaulis
• English: Lesser centaury
• Français: Petite centaurée délicate
• Deutsch: Kleines Tausendgüldenkraut
• Espanõl: Centaura
• Italiano: Centauro elegante
• Svenska: Dvärgarun 
• Norsk: Dverggylden
• Dansk: Liden Tusindgylden 

De Engelse naam is Lesser centaury. Dit is de Engelse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

Voor de verspreiding van deze plant in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Petite centaurée délicate. Dit is een combinatie van het woord Petite dat "klein" betekent en de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam. Aangezien er in Frankrijk net zo veel Duizendguldenkruiden voorkomen als in Nederland heeft elke soort het voorvoegsel Petit of Grande petit gekregen. Elke kruising heeft ook weer een ander achtervoegsel. Het woord Petit is dus puur ter onderscheid. Zie ook de lange lijst op deze Franse pagina.

De Duitse naam is Kleines Tausendgüldenkraut. Dit betekent ook "klein duizendguldenkruid".

De Spaanse naam is Centaura. Dit is een erg algemene naam dit is de Spaanse benaming is voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Ter onderscheid heet bijv. het Echt Duizenguldenkruid (Centaurium erythraea) Centaura menor, dat "mindere/jongere" betekent. Er is dus welverschil tussen de namen maar dat zie je alleen aan het achtervoegsel. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Centauro elegante. Centauro is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijk naam. Eleganta betekent "elegant".

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is  Dvärgarun. Dvärg betekent natuurlijk "dwerg/klein". De betekenis van het woord Arun is mij nog onbekend.

Voor de verspreiding van Fraai duizendguldenkruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en de Deense naam hebben veel met elkaar te maken, Dverggylden/Liden Tusindgylden. Dit betekent letterlijk "dwerg gouden/duizend gouden". Deze Noors/Deense naam is afgeleid van het eerste deel van de wetenschappelijke naam Centaurium. de Griekse naam κενταύριον van κένταύριον van κένταυρος  Centaur. Maar dit werd in de Middeleeuwen ten onrechte vertaald met centum aurei dat "honderd gouden" betekent. Een afleiding die aanleiding gaf tot de namen Tusengyllen. Het woord Dverg/Liden betekent "klein" geeft aan dat deze plant kleiner is t.o.v. de Strandduizendguldenkruid (Centaurium littorale).

Ecologie

Bodem
Zonnige, open tot grazige plaatsen (pioniervegetaties) op natte tot vochtige, kalkhoudende, matig voedselarme tot matig voedselrijke, vaak verdichte grond. Zowel op zilte als op ontzilte plekken (zand met schelpgruis, leem, klei en kalkgrond).

Groeiplaats
Zeeduinen (jonge duinvalleien, in de overgangszone van schorren naar duinen, groene stranden, langs plassen), opgespoten grond, karrensporen, bermen (langs onverharde wegen), akkers, afgeplagde plekken, pas drooggevallen zandplaten, zandstrandjes, waterkanten (langs brakke weilandsloten, langs afgesloten zeearmen en langs kleiputten), afgravingen (natte plekken in leem- en kalkgroeven) en grasland (opengetrapte plekken op beweide kalkhellingen).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het Wadden- en het Deltagebied, plaatselijk vrij algemeen rond Amsterdam en zeldzaam langs het IJsselmeer. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in het kustgebied. Elders (zeer) zeldzaam.

Wallonië
Vrij zeldzaam in de zuidelijke Ardennen. Elders (zeer) zeldzaam.

Wereld
Europa, Zuidwest-Azië, de Canarische eilanden en Noord-Afrika. Noordelijk tot in Zuid-Schotland en het Oostzeegebied, zuidelijk tot in Ethiopië en India. Ingevoerd in Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten