Grote kattenstaart (Lythrum salicaria)

Grote kattenstaart kent een bijzonder mechanisme om te voorkomen dat er zelfbestuiving binnen een en dezelfde bloem optreedt. Daarvoor kent de een bouwkundige truc, de tristylie. Deze bestaat hierin dat de lengte van meeldraden en stijlen kan variëren. Er zijn planten waarin alle bloemen een lange stijl, een middellange stijl of een korte stijl hebben. Bij planten met langstijlige bloemen zijn beide kransen van meeldraden korter dan de stijl; bij planten met kortstijlige bloemen zij beide kransen van meeldraden langer dan de stijl en bij planten met bloemen met middellange stijlen zijn de korte meeldraden uit de ene krans korter dan de stijl en de lange meeldraden uit de andere krans wat langer dan de stijl. Zo wordt voorkomen dat er zelfbevruchting optreedt. Daar komt verder nog bij dat de bloemen door insecten worden bezocht en zij brengen pollen, of stuifmeel, van de ene bloem naar de andere. (dit verhaal komt van de website van Flora van Nederland). Grote kattenstaart bloeit in Juni tot en met September.

Op deze zelfde website staat ook een Videodeterminatie van deze plant.

Er komen minstens 4 Lythrum soorten in het wild voor in Nederland:

• Grote kattenstaart (Lythrum salicaria) - algemeen
• Kleine kattenstaart (Lythrum hyssopifolia) - zeer zeldzaam
• Kruipkattenstaart (Lythrum junceum) zeer zeldzaam/verwilderde tuinplant
• Waterpostelein (Lythrum portula) - algemeen

Er bestaat ook een zeer zeldzame Kleine kattenstaart (Lythrum hyssopifolia) vandaar het woord Groot.

De naam komt natuurlijk van de vorm van deze plant, een lange bloeiende stengel zonder afsplitsingen, die lijkt op de staart van een vrolijke kat die recht op staat.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Kattesturt
• English: Purple loosestrife
• Français: Salicaire commune
• Deutsch: Blut-Weiderich
• Espanõl: Arroyuella
• Italiano: Salcerella comune
• Svenska: Fackelblomster
• Norsk: Kattehale
• Dansk: Kattehale

De Engelse naam is Purple loosestrife. Purple betekent "paars", de kleur van de plant. Loose-strife is een literaire vertaling uit het Grieks. In oude tijden werd er geloofd dat de plant zo krachtig was dat als je de plant plaatste op het juk van een woedende/lastige os deze zijn krachten weer beheersde. Dit Griekse woord is Lusimachos, waar ook de originele wetenschappelijke naam Lysimachia vulgaris (Grote wederik) vanaf stamt waar de plant absoluut geen familie van is.

Voor de verspreiding van Grote kaardebol in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Salicaire commune. Dit is de Franse benaming voor de tweede wetenschappelijke naam en het woord Commune wat "algemeen" betekent.

De Duitse naam is Blut-Weiderich. Dit betekent "bloed-wederik. Blut betekent "bloed", dit naar aanleiding van de kleur van de plant die met veel fantasie bloedkleurig is. Of de plant moet heilzaam geweest bij ziektes i.v.m. bloed. De naam Wederich is ontstaan uit het Oudnederlands woord Wede wat "wilg" betekent. Er zijn een paar planten met de Duitse naam Weiderich in de naam omdat de bladeren een gelijkenis hebben met de bladeren van de Wilg (Salix), Lysimachia vulgaris (Grote wederik), Epilobium ciliatum (Beklierde basterdwederik). Deze planten hebben echter absoluut niks te maken met de Grote kattenstaart.

Voor de verspreiding van Kattenstaart in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Arroyuella. De exacte betekenis van deze naam is mij nog onbekend. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Salcerella. Dit is is afgeleid van Salce (Latijn) en dat betekent "wilg". De verklaring is gelijk aan het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Fackelblomster. Dit betekent "fakkelbloem". Hier is geen uitleg voor nodig.

Voor de verspreiding van Grote kattenstaart in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is Kattehale. Dit is het zelfde als de Nederlandse naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot half beschaduwde plaatsen op natte, matig voedselrijke tot voedselrijke, zwak zure tot kalkrijke grond (alle grondsoorten, behalve hoogveen en zeer voedselarm zand).

Groeiplaats
Waterkanten (langs sloten, greppels, kanalen, meren, poelen, beken, rivieren, op oeverwallen en kribben), grasland, bermen, bossen (lichte loofbossen en moerasbossen), natte struwelen, drassige kapvlakten, moerassen (rietland en laagveenmoeras), natte ruigten, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), afgravingen, zeeduinen (duinvalleien en langs duinplassen) en heide (langs heidevennen).

Verspreiding

Nederland
Algemeen, maar vrij zeldzaam in het noordelijk zeekleigebied en op de Veluwe.

Vlaanderen
Algemeen, maar minder algemeen in de Polders.

Wallonië
Algemeen, maar vrij zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Oorspronkelijk uit de gematigde streken van Europa en Azië, met een onderbreking in Midden-Azië en in Noord-Afrika. Nu in vrijwel alle werelddelen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten