Grote waterweegbree (Alisma plantago-aquatica)

Als de lente net ten einde is en de zomer net begonnen zie je overal Grote waterweegbree langs de waterkant. Deze plant houd van natte voeten en is hiermee een echte Nederlandse plant die inderdaad in heel het land voorkomt. De grote reden dat deze plant langs en in het water voor komt is dat de afgeplatte zaden blijven drijven en zo zorgen voor een prima verspreiding. De plant kan zich ook vegetatief (een klein stukje plant wordt weer een nieuwe Waterweegbree) verspreiden. Hij bloeit in Juni tot en met de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 3 soorten Waterweegbree (Alisma) in het wild in Nederland voor:

• Grote waterweegbree (Alisma plantago-aquatica) -algemeeen
• Slanke waterweegbree (Alisma lanceolatum) - algemeen
• Smalle waterweegbree (Alisma gramineum) - vrij zeldzaam

Veel planten hebben bij een deel van de Nederlandse naam de woorden Water/Moeras/Rivier gekregen. Al deze soorten kunnen dan juist daar voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant een (zeer) natte bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten.

De naam "weegbree" komt uit het Duits of Engels. In het Duits is Weegbree  "Wegebreit" en in het Engels "waybread" en betekent dus "weg en breed", dus de plant met de brede/lepelvormige bladeren. Dit duidt op de Grote waterweegbree (Alisma plantago-aquatica)die inderdaad brede bladeren heeft.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Grut kikkertsblêd
• English: Common water-plantain
• Français: Plantain d'eau commun
• Deutsch: Gemeiner Froschlöffel
• Espanõl: Llantén de Agua
• Italiano: Mestolaccia d'acqua
• Svenska: Svalting
• Norsk:
• Dansk: Vejbred-Skeblad

De Engelse naam is Common water-plantain. Dit betekent "gewone water-plantain". Het woord Plantain is de Engelse benaming voor weegbree. Het komt van de geslachtsnaam Plantago en is afgeleid van het Latijnse Planta Pedis dat "voetzool" betekent. Dit omdat men het plat tegen de bodem liggende blad met een voetzool vergeleek. Dit sloeg vooral op de Grote weegbree (Major betekent groot/breed) die met zijn brede bladeren algemeen langs wegen voorkomt. Deze soort werd de naamgever voor het gehele geslacht Weegbree, ook voor soorten met smallere bladeren zoals bijv. Smalle weegbree (Plantago lanceolata).

Voor de verspreiding van de Grote waterweegbree in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Plantain d'eau commun. Dit betekent ook "gewone water plantain/weegbree".

De Duitse naam is Gemeiner Froschlöffel. Dit betekent letterlijk "algemene kikkerlepel". Een vreemde en grappige naam maar het zegt precies iets over het uiterlijk en voorkomen van Grote waterweegbree. De plant heeft inderdaad lepelvormige bladeren en komt voor bij schoon water waar kikkers kunnen leven.

Voor de verspreiding van de Grote waterweegbree in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Llantén de Agua. Llantén komt van het Latijnse Plantāginem,. Het is de accusative singular vervoeging van Plantāgō. De Agua betekent "van het water". Het is dus de Spaanse benaming en variant van de volledige wetenschappelijke naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Mestolaccia d'acqua. Mestolaccia komt van Mestola en dit betekent "lepel". D'acqua betekent "van het water". Dus eigenlijk "waterlepelblad". De naam zegt genoeg over de vorm en waar te vinden.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Spaanse naam is Llantén de Agua. Dit betekent weer "weegbree van het water".

De Zweedse naam is Svalting. Voor de verklaring van het woord Svalting kreeg ik een antwoord van de Facebookgroep van de Svenska Botaniska Föreningen. Svalting is een oude volksnaam voor Alisma plantago-aquatica. Volgens de Royal Swedish Academy was het eerste gebruik van het woordt Swälting, dat "stervende" betekent, in 1760 door botanist Samzelius. Het huidige gebruik van het woord Svalting werd in 1792 gëintroduceert door Samuel Liljeblad (medeoprichter van de Zweedse flora), waarschijnlijk als drukfout. Maar is daarna toch algemeen in gebruik genomen. Waarom het woord Svälting werd gebruikt is onbekend gebleven.

Voor de verspreiding van Grote waterweegbree in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Vejbred-Skeblad. Dit betekent "weegbree-lepelblad".

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen in ondiep, stilstaand tot vrij sterk stromend, vrij voedselarm tot voedselrijk, zwak zuur tot kalkhoudend, zoet water. Ook op 's zomers droogvallende, maar wel nat blijvende plaatsen (de meeste grondsoorten).

Groeiplaats
Water (sloten, kanalen, vijvers, plassen, drinkpoelen, vennen en hoogveenputten met binnendringend voedselrijk water), waterkanten (ook langs greppels), moerassen (drijftillen), afgravingen, baggerstortterreinen, grienden en droogvallende oude stroomgeulen in beek- of rivierbegeleidende bossen.

Verspreiding

Nederland
Algemeen.

Vlaanderen
Algemeen, maar iets minder algemeen in de Hoge Kempen en in de Leemstreek.

Wallonië
Vrij algemeen in de rivierdalen. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam.

Wereld
Gematigde streken op het hele noordelijk halfrond. Ingeburgerd op veel plaatsen in warmere streken en op het zuidelijk halfrond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten