Handjesereprijs (Veronica triphyllos)

Zoals de naam al aangeeft is deze Ereprijs vergeleken andere soortgenoten makkelijk te herkennen aan de vorm van het blad. De kans dat iemand hem tegenkomt is klein want de plant staat te boek als zeer zeldzame  soort en is te vinden op de Rode lijst als ernstig bedreigd. Als hij gezien word is dat vroeg in het jaar (Maart, April en Mei) want Handjesereprijs is samen met Vroegeling (Erophila verna) en Klimopereprijs (Veronica hederaefolia) de vroegstbloeiende kruidachtige plant.

Dit geslacht komt vaak voor, er komen minstens 21 soorten Ereprijs (Veronica) in het wild voor in Nederland:

• Aarereprijs (Veronica spicata) - Zeldzaam
• Akkerereprijs (Veronica agrestis) - Algemeen
• Beekpunge (Veronica beccabunga) - Algemeen
• Blauwe waterereprijs (Veronica anagallis-aquatica) - Algemeen
• Bosereprijs (Veronica montana) - Vrij zeldzaam
• Bosklimopereprijs (Veronica hederifolia subsp. lucorum) - Vrij zeldzaam
• Brede ereprijs (Veronica austriaca) - Vrij zeldzaam
• Doffe ereprijs (Veronica opaca) - Zeldzaam
• Draadereprijs (Veronica filiformis) - Algemeen
• Gewone ereprijs (Veronica chamaedrys) - Algemeen
• Gladde ereprijs (Veronica polita) - Vrij zeldzaam
• Grote ereprijs (Veronica persica) - Algemeen
• Handjesereprijs (Veronica triphyllos) - Zeer zeldzaam 
• Klimopereprijs (Veronica hederifolia) - Algemeen
• Lange ereprijs (Veronica longifolia) - Vrij zeldzaam
• Mannetjesereprijs (Veronica officinalis) - Algemeen
• Rode waterereprijs (Veronica catenata) - Algemeen
• Vreemde ereprijs (Veronica peregrina) - Algemeen
• Schildereprijs (Veronica scutellata) - Algemeen
• Tijmereprijs (Veronica serpyllifolia) - Algemeen
• Veldereprijs (Veronica arvensis) - Algemeen

De bladeren van dit plantje hebben enige gelijkenis met de vingers van een handje. Er zijn overigens maar drie vingers/blaadjes

Er zijn drie verklaringen voor de naam Ereprijs:

1. Volgens de Belgischer botanist Dodoens verdienen deze planten eer ende prijs oft loff vanwege hun geneeskrachtige eigenschappen. Zij zijn dus met alle eer te prijzen.
2. Een niet zo plausibele verklaring van de naam Ereprijs zou het plantje te danken hebben aan het feit dat in de Middeleeuwen, winnaars van grote toernooien een krans kregen van de bloemen.
3. Men beweert dat een Frankische koning, die vele jaren aan een huiduitslag leed, daarvoor op goede raad van een jager dit plantje gebruikte en genas. Toen gaf hij de plant de naam Ereprijs.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• English: Fingered speedwell
• Français: Veronique à feuilles trilobées (Véronique trifoliée)
• Deutsch: Dreiteiliger Ehrenpreis
• Espanõl: ?
• Italiano: Veronica trifogliata
• Svenska: Klibbveronika
• Norsk: Kjertelveronika
• Dansk: Trefliget Ærenpris

De Engelse naam is Fingered speedwell. Dit heet "bevingerde Speedwell". Vingered natuurlijk n.a.v. de bladvorm. Speedwell is een algemene term die wordt gebruikt voor elke plant uit het geslacht Veronica waartoe deze plant behoort.

Voor de verspreiding van Handjesereprijs in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Veronique à feuilles trilobées. Dit betekent Veronica met in drieën gelobde bladeren". Het is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Dreiteiliger Ehrenpreis. Dit betekent ook "driedelige ereprijs".

Voor de verspreiding van Handjesereprijs in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend.

De Italiaanse naam is Veronica trifogliata. Veronica is het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Tri is de Italiaans/Latijnse benaming voor het woord drie naar het driedelig stengelblad. Fogliata komt van het Italiaanse woord Foglia dat "blad" betekent.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Klibbveronika. Dit betekent "kleefveronica". Deze naam is ontstaan vanwege de vele klierharen die de plant (deze Veronica) heeft. Hierdoor voelt hij een beetje kleverig aan.

Voor de verspreiding van Handjesereprijs in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Kjertelveronika. Dit betekent "klierveronica. Voor de uitleg zie de Zweedse naam hierboven.

De Deense naam is Trefliget Ærenpris. Dit betekent "driedelig ingesneden ereprijs".

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op matig droge, matig voedselrijke, vaak kalkarme, zwak zure grond (zand, lemig zand en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Zandige akkers (wintergraanakkers), rivierdijken, grasland (rivierbegeleidend grasland), braakliggende grond, gronddepots, tussen gruis op parkeerplaatsen en langs half verharde wegen.

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in het zuidoosten van het land (langs de Maas en Rijn) en langs de IJssel.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Het meest nog in de Leemstreek Zeer sterk afgenomen.

Wallonië
Zeldzaam in Lotharingen.

Wereld
Waarschijnlijk oorspronkelijk uit Zuidoost- en Midden-Europa en aangrenzend Zuidwest-Azië. Nu in Zuidwest-Azië, Noordwest-Afrika, Midden- en Zuid-Europa en op verspreide plaatsen in West-Europa, tot in Oost-Engeland, Nederland, Litouwen, Zuid-Scandinavië en het westen van Rusland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten