Algemeen
Heggendoornzaad is in Nederland een onopvallend lid van de Schermbloemenfamilie (Apiaceae). Zo onopvallend dat ik hem nog nooit gezien heb. De plant heeft stengelbladeren die iets van varens weg hebben en word niet echt groot, maar 50 á 90 cm. Gek genoeg gedraagt de plant zich hier niet invasief. Wat ik las op de Engelse Wiki-site is precies tegenovergesteld 'De grootste bedreiging van de Japanse hegpeterselie is zijn vermogen om krachtig te groeien en zich snel te verspreiden. Japanse hegpeterselie werd voor het eerst in 1917 in Noord-Amerika geïntroduceerd en wordt sindsdien als invasief beschouwd. De redenen voor de introductie zijn onbekend, maar men neemt aan dat het om medicinale doeleinden ging, omdat de plant niet als sierplant wordt beschouwd. De huidige verspreiding van de plant als invasieve soort is in zuidelijke delen van Canada en in het Middenwesten, het oosten en het zuiden van de VS, en in Oregon. Ook las ik dat Heggendoornzaad vaak gebruikt als medicinale toepassingen. Heggendoornzaad bloeit in Juni tot en met Augustus.
Er komen minstens 3 Haagpeterselie (Torilis) soorten voor in het wild in Nederland:
- Akkerdoornzaad (Torilis arvensis) - zeer zeldzaam
- Heggendoornzaad (Torilis japonica) - algemeen
- Knopig doornzaad (torilis nodosa) vrij zeldzaam
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
De verklaring voor het eerste gedeelte van de naam, Heggen, is mij onbekend. Doornzaad verwijst naar de vruchten die na de bloei ontstaan. Zij zijn bezet met roze-rode haren die omhoog gericht staan. De verspreiding vindt dan plaats doordat deze zaden in dierenhuiden e.d worden meegenomen. De Friese naam geeft dit in één woord perfect weer, Stikelsied.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Stikelsied
- English: Upright hedge-parsley
- Français: Torilide du Japon
- Deutsch: Gewöhnlicher Klettenkerbel
- Espanõl: ?
- Italiano: ?
- Svenska: Rödkörvel
- Norsk: Rødkjeks
- Dansk: Hvas Randfrø
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Upright hedge-parsley. Dit betekent "rechtopstaande hegpeterselie". Dit moet letterlijk gezien worden. Akkerdoornzaad (Torillis arvensis) heet dan ook Spreading hedge-parsley. Zoals ik al zij bij de verklaring Nederlandse naam. Het woord Heg is mij onbekend. De bladeren van deze plant lijken een beetje op die van Peterselie (maar zijn zeker geen vervanging).
Voor de verspreiding van Heggendoornzaad in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Torilide du Japon. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Gewöhnlicher Klettenkerbel. Dit betekent "gewone klittenkervel".
Veel plantensoorten beginnen met de naam Gewoon/Gewone. Hiermee word vaak bedoelde 'de meest voorkomende'. Het betekent niet dat deze soort niet zeldzaam is. Dit is afhankelijk van de soort. Ook vaak word met het woord Gewoon/Gewone onderscheid gemaakt tussen soorten uit het zelfde geslacht. Bijv. harige/glanzende/grote etc. Dit alles geldt ook voor het woord Vulgaris/Vulgare dat vaak aan het eind van een wetenschappelijke naam staat.
Die doornige zaden vallen op dus ook in de Duitse naam. Het grappige is dat deze plant in Engeland Hedge-parsley en in Duitsland Klittenkerbel! Maar de strekking is het zelfde. De stengelbladeren van Heggendoornzaad lijken en/of Peterselie/Kervel.
Voor de verspreiding van Heggendoornzaad in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse en Italiaanse naam is mij onbekend.
De Zweedse naam is Rödkörvel. Dit betekent "roodkervel". De zaden van Heggendoornzaad zijn roze/rood en de stengelbladeren lijken op die van Kervel.
De Noorse naam is Rødkjeks. Dit betekent "rode koekjes". De verklaring voor het woord Rood staat al bij de Zweedse naam. Het woord Koekjes wordt vaak in Noorwegen gebruikt (zie bijv. Fluitenkruid (Anthriscus sylvestris)) bij Schermbloemigen.
De Deense naam is
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Groeiplaats
Bossen (langs boswegen), heggen, bosranden (voedselrijke zomen), kapvlakten, struwelen (o.a. op dijken), droge ruigten, langs spoorwegen (spoorwegbermen en spoorwegtaluds), zeeduinen, grasland (weiland en droge greppels), bermen, braakliggende grond en afgravingen.
Verspreiding
Nederland
Plaatselijk algemeen in Zeeland en in de Hollandse en Zeeuwse duinen en vrij algemeen in het rivierengebied, in het oosten van het land en in Zuid-Limburg. Elders vrij zeldzaam, maar zeer zeldzaam in het Waddengebied.
Vlaanderen
Algemeen, maar zeldzaam in de Kempen.
Wallonië
Algemeen.
Wereld
Europa, behalve in de meest noordelijke delen. Ook in de Kaukasus, aan de zuidkant van de Himalaya en in Oost-Azië. Ingeburgerd in Noord-Amerika.
Copyright
Verspreiding Heggendoornzaad
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
