Algemeen
Huttentut is een zeer oud landbouwgewas, 2000 á 3000 jaar oud, en werd vroeger gebruikt om olie uit het zaad te persen, voor lampenolie of spijsolie, en om de stengels geschikt te maken voor bijv. bezems, een zogenaamd dubbeldoelgewas dus. Tegenwoordig zie je verscheidenen initiatieven om Huttentut-olie te gebruiken. Zowel voor consumptie als voor biobrandstof. De gewonnen olie bevat o.a een hoog omega3 vetzuur gehalte. Huttentut is de enige plant in het Carmelina-geslacht die in het wild voor komt in Nederland en bloeit in Juni en Juli.
Verklaring Nederlandse naam
Daar ik de verklaring nog nergens heb kunnen vinden volgt hier voor één keer een tekst van chatgpt.com. Niet dat ik deze site 100% vertrouw maar ik heb tot nu toe niks kunnen vinden.
Het woord "Huttentut" heeft een interessante etymologie. Het is een Nederlandse naam voor de plant "Barbarea vulgaris (Gewoon barbarakruid)", ook wel bekend als winterkers of gele raket. De naam "Huttentut" is vermoedelijk een volksetymologische verbastering van een eerdere naam.
Een mogelijke bron voor "Huttentut" is het Duitse woord "Huttentut", dat op zijn beurt afgeleid kan zijn van "Huttenkraut", wat verwijst naar planten die groeien bij hutten of eenvoudige woningen. De naam "Huttenkraut" kan verband houden met de gebruikelijke habitat van de plant, die vaak voorkomt op braakliggende grond en nabij menselijke bewoning.
Daarnaast wordt soms gespeculeerd dat "Huttentut" een verbastering zou kunnen zijn van het Middelnederlandse woord "hotensate" of "huttensate", een benaming voor een eenvoudige woning of nederzetting, wat weer zou wijzen op de associatie van de plant met zulke locaties.
Hoewel de exacte oorsprong onzeker is, lijkt het erop dat "Huttentut" via volksetymologie en fonetische aanpassingen is ontstaan, waarbij het oorspronkelijke woord geleidelijk aan vervormd is door de manier waarop mensen het gebruikten en verstonden.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Rijsied
- English: False flax, Gold of pleasure
- Français: Caméline cultivée
- Deutsch: Leindotter
- Espanõl: Sésamo bastardo
- Italiano: Dorella
- Svenska: Oljedådra
- Norsk: Oljedodre, Russedodre
- Dansk: Sæddodder
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is False flax, Gold of pleasure. Dit betekent "valse linnen" en "goud van plezier". De naam Valse linnen is te verklaren dat bij Huttentut en bij Vlas (Linum usitatissimum) de plant word gebruikt om vezels te verkrijgen voor diverse praktische toepassingen. Huttentut is absoluut geen familie van Vlas. De naam Goud van Plezier houd waarschijnlijk verband met de olie die uit de plant werd gewonnen. Of de olie goudkleurig is of dat de naam verband houd met de kleur van de bloemen is mij onbekend.
De Franse naam is Caméline cultivée. Caméline is de Franse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Cultivé wil zeggen dat de plant al duizenden jaren als cultuurgewas word geteeld.
De Duitse naam is Leindotter. Dit betekent "lijndooier". Het zaad van Huttentut heet net als bij Vlas (Linum usitatissimum) lijnzaad. Het wordt ook verwerkt tot diverse soorten olie. Deze olie is dooiergeel.
De Spaanse naam is Sésamo bastardo. Dit betekent "bastaard sesamzaad. Deze plant werd/word speciaal verbouwd (bastaard) vanwege het zaad waar verschillende soorten oliën, net als sesamzaad, uit werd gewonnen.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Dorella. Dit is de gebruikelijke naam voor deze plant in Italië. Het komt van Dorare dat "vergulden betekent. Dit n.a.v. de kleur van de gewonnen olie.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse en Noorse naam is min of meer gelijk. Oljedådra/Oljedodre of Russedodre. Olje betekent "olie". Het Zweedse Dådre is mij onbekend. Het Noorse Dodre komen waarschijnlijk uit Nederduitse 'dodder', waaruit het Duitse Dotter weer is afgeleid. Dit betekent "dooier" dat natuurlijk weer verwijst naar de gele kleur van de gewonnen olie. De vertaling voor Noorse Russe is mij onbekend.
De Deense naam is Sæddodder. Dit betekent "warkruidzaad", waarom is mij onbekend.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten