.jpg)
Algemeen
Dit is de jongste Orchis in Nederland. Pas op 11 maart 2020 is deze plant voor het eerst in Noord-Holland waargenomen. De Hyacintorchis komt van origine voor in het Middellandse Zeegebied van Portugal tot Anatolië, in Marokko en in Corsica, en langs de Atlantische kust tot Noord-Spanje. Niet dat de Nederlandse bodem nu opeens geschikt is maar de oorzaak is puur de klimaatverandering. Net als vele andere planten uit het Zuiden komt ook deze Orchis langzaam Noordelijker voor. De botanische illustratrice Esmée Winkel heeft prachtige illustraties gemaakt van deze Orchis en hiervan is een boekje. U kunt het bijv. hier bestellen. Het is een a-typische orchis. Ten eerste kan de plant heel erg groot woorden, soms wel 1 meter hoog! Een andere Nederlandse naam is ook wel Reuzenorchis. Ten tweede bloeit deze plant heel vroeg voor een Orchis, Januari, Februari en soms in Maart!
Op de onderstaande lijst staan 26 soorten orchideeën. De meeste zijn, zoals hierboven genoemd, zeer zeldzaam tot zeldzaam. Sommige zijn zelfs algemeen. Maar alle zijn waargenomen in Nederland. Soms alleen in het puntje van Zuid-Limburg, soms enkel op de waddeneilanden en soms verspreid over een deel van het land. Zoals ook hierboven beschreven staat gebeurt het vaak dat orchideeën kruisen met andere soorten. Er ontstaan dan zogenaamde hybride soorten. Deze staan niet in de lijst.
- Aapjesorchis (Orchis simia)
- Bijenorchis (Ophrys apifera)
- Bokkenorchis (Himantoglossum hircinum)
- Bosorchis (Dactylorhiza fuchsii)
- Brede orchis (Dactylorhiza majalis)
- Brede wespenorchis (Epipactis helleborine subsp. helleborine)
- Bruinrode wespenorchis (Epipactis atrorubens)
- Dennenorchis (Goodyera repens)
- Duinwespenorchis (Epipactis helleborine subsp. neerlandica)
- Gevlekte orchis (Dactylorhiza maculata)
- Groenknolorchis (Liparis loeseli)
- Grote keverorchis (Neottia/Listera ovata)
- Harlekijn (Anacamptis morio/Orchis morio)
- Herfstschroeforchis (Spiranthes spiralis)
- Hondskruid (Anacamptis pyramidalis)
- Honing orchis (Herminium monorchis)
- Hyacintorchis (Himantoglossum robertianum)
- Kleine keverorchis (Neottia cordata)
- Mannetjesorchis (Orchis mascula)
- Poppenorchis (Orchis anthropophora)
- Purperorchis (Orchis purpurea)
- Rietorchis (Dactiloryza majalis subs.praetermissa)
- Soldaatje (Orchis militaris)
- Veenmosorchis (Hammarbya paludosa)
- Vliegenorchis (Ophrys insectifera subsp. insectifera)
- Welriekende nachtorchis (Platanthera bifolia)
Omdat het niet altijd even makkelijk is een Orchis op naam te brengen staat er op de site van Floron een handige zoekkaart.
Verklaring Nederlandse naam
De naam Hyacintorchis is als volgt te verklaren. Deze plant lijkt niet op de Hyacint en is absoluut geen familie. Ook qua grootte overtreft deze Orchis dit bolgewas overduidelijk. De enige overeenkomst is de vroege bloei. Alhoewel de Hyacintorchis veel eerder bloeit staat de Hyacint kennelijk symbool voor de vroege bloei.
De naam Orchis komt van het Griekse όρχις en betekent "testikel/teelbal". Het woord Orchis werd voor het eerst gebruikt door de Griekse filosoof en botanicus Theophrastus (371/372 - 287/286 v.Chr.) in zijn boek De historia plantarum (Dit betekent "De natuurlijke geschiedenis van planten"). Testikel/teelbal omdat veel planten uit de Orchis familie twee wortelknollen hebben. Deze knollen lijken op testikels.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- English: ?
- Français: Orchis géant, Himantoglosse de Robert, Barlie
- Deutsch: Riesenknabenkraut
- Espanõl: Orquídea gigante
- Italiano: L'orchidea di Robert
- Svenska: ?
- Norsk: ?
- Dansk: ?
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is mij onbekend. Er zijn ook geen waarnemingen in Engeland.
De Franse naam is Orchis géant of Himantoglosse de Robert of Barlie. Het is mij in dit geval niet duidelijk welke naam het meest gebruikt word. Orchis géant betekent "reuzenorchis". Dit is de andere naam voor deze, voor een Orchis, enorme plant. Himantoglosse de Rober is de Franse benaming voor volledige wetenschappelijke naam. Het woord Barlie komt van Barlia. Barlia is vernoemd naar de Braziliaanse amateurbotanicus en orchideeënliefhebber J.E. Barla (1798–1850). Het Barlia geslacht is in1858 naar hem vernoemd (Nu is dat het Himantoglossum geslacht).
De Duitse naam is Riesenknabenkraut. Riezen betekent "reuzen". Dit verwijst weer naar de andere Nederlandse naam, Reuzenorchis. Veel Orchissen heten in Duitsland Knabenkraut. Dit is vanwege de twee verdikte knollen aan de uiteinde van de wortels van deze planten. Deze worden vergeleken met testikels. Ik heb het maar één keer gelezen maar een hardnekkig bijgeloof hield vol dat vrouwen die de hardere en sappigere knol van de twee aten een zoon zouden krijgen. De Duitse naam Knabenkraut zou ook hier ook op gebaseerd kunnen zijn.
De Spaanse naam is Orquídea gigante. Dit betekent ook Reuzenorchis. Zie bijv. de Franse naam.
De Italiaanse naam is L'orchidea di Robert. Dit is de Italiaanse naam voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Zweedse, Noorse en Deense naam is onbekend. In Scandinavië zijn nog geen waarnemingen.
