Japans hoefblad (Petasites japonicus)

Alhoewel het qua naam bijzonder zou zijn dat Japans hoefblad en de onderstaande soorten van het zelfde geslacht zouden zijn, het is dus wel het geval. De plant afkomstig uit Japan (verassend!) en wordt aangeplant in vochtige parkachtige bossen en in veel tuinen.  Japans hoefblad is door Philipp Franz von Siebold meegenomen uit Japan in de eerste helft van de negentiende eeuw. De plant is een niet ingeburgerde adventieve soort die kan verwilderen. Japans hoefblad bloeit in April en Mei.

Er komen minstens 4 soorten Hoefblad (Petasites) in het wild voor in Nederland:

• Groot hoefblad (Petasites hybridus) - algemeen
• Japans hoefblad (Petasites japonicus) - vrij zeldzaam/verwilderde tuinplant
• Winterheliotroop (Petasites pyrenaicus) - zeldzaam/verwilderde tuinplant
• Wit hoefblad (Petasites albus ) - zeldzaam/verwilderde tuinplant

Het eerste deel van de Nederlandse naam is een open deur. Hierboven staat de verklaring al.

Er zijn twee mogelijke verklaring over het woord Hoefblad:

1. De bladeren van deze plant lijken op hoeven (paardenhoeven).
2. Hoefblad is mogelijk een verbastering van Hoestblad. Hoefblad was al bij de oude Grieken bekend als hoestverdrijvend. Dit komt ook terug bij het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. De plant was dan ook een artsenijplant die geteeld werd vanwege zijn slijm-, looi- en bitterstoffen, tannine, dextrine en bactericide stoffen. Dit verhaal komt meestal terug bij Klein hoefblad en niet bij Groot hoefblad. Dus in dit geval is het woord Hoefblad meer een teken dat er ook een Japans hoefblad bestaat i.p.v. Klein hoefblad.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Japansk hoefblêd
• English: Giant Butterbur
• Français: Pétasite du Japon
• Deutsch: Japanische Pestwurz
• Espanõl: -
• Italiano: -
• Svenska: Bitterskråp
• Norsk: Japanpestrot
• Dansk: Japansk hestehov

De Engelse naam is Giant Butterbur. Giant betekent "gigantisch". Dit slaat op de stengelbladeren. Deze kunnen, onder de juiste omstandigheden, uitgroeien tot een grootte van 1 meter. Dit is nog groter dan het Groot hoefblad (Petasites hybridus). Butter betekent natuurlijk "boter". De vertaling van Bur komt steeds uit op "stekelvrucht". Maar aangezien deze plant nergens stekels heeft is Butterbur een vreemd woord. Groot hoefblad krijgt na de bloei grote bladeren waar vroeger bij warm weer ter verkoeling boter in werd verpakt. De naam Butterbur komt behalve bij Groot hoefblad  dus ook terug bij deze plant. Maar ik weet niet of de bladeren in Japan dezelfde functie hadden. Ik ben één keer een zinvollere vertaling tegen gekomen. Bur komt uit het Deens en betekent "kooi".

De Franse naam is Pétasite du Japon. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is  Japanische Pestwurz. Dit betekent "Japanse pestwortel". Bij het Groot hoefblad (Petasites hybridus) staat dat de Stengel en "bloemen" van deze plant zijn (donker) rood en in de wortel zouden de meest effectieve stoffen zitten tegen de pest. Maar ik weet niet of de pest ook in Japan heeft huisgehouden of dat deze naam is overgenomen om de soort te beschrijven. Want in tegenstelling tot het Groot hoefblad wordt het Japans hoefblad in Japan en omstreken juist gebruikt voor culinaire toepassingen. 

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn dan ook geen waarnemingen.

De Italiaanse naam is mij onbekend. Er zijn dan ook geen waarnemingen.

De Zweedse naam is Bitterskråp. De bloemknoppen worden in Japan gegeten. Zolang ze nog groen zijn, later in het jaar worden ze bitter. Het woord Skråp komt uit de jaren omstreeks 1800 en is een z.g. Onomatopee. Dit is een woord dat een geluid weergeeft. In dit geval het geluid van "hol brullen/ritselen of regen dat op bladeren valt".

De Noorse naam is  Japanpestrot. Dit betekent "Japanse pestwortel". In de wortel zouden de meest effectieve stoffen zitten tegen de pest. Maar ik weet niet of de pest ook in Japan heeft huisgehouden of dat deze naam is overgenomen om de soort te beschrijven. Want in tegenstelling tot het Groot hoefblad wordt het Japans hoefblad in Japan en omstreken juist gebruikt voor culinaire toepassingen. 

De Deense naam is Japansk hestehov. Dit betekent "Japanse paardenhoef". Alle soorten Hoefblad heten in Denemarken Hestehov vanwege de gelijkenis van de stengelbladeren met een paardenhoef.

Ecologie & verspreiding
Japans hoefblad groeit op licht tot halfbeschaduwde plaatsen op vochtige tot natte, voedselrijke, kleiige, zandige en venige bodems. Zij staat in bossen, bosranden, parken, graslanden, langs waterkanten, bij oude buitenplaatsen. In Nederland is de soort in de negentiende eeuw vanuit Japan ingevoerd en als stinzenplant aangeplant bij oude buitenplaatsen en dergelijke stinzenmilieus. Zij is daarna verwilderd, maar is nog niet ingeburgerd. Zij vormt worteluitlopers en woekert daardoor sterk. Soms wordt een deel van bij vijvers aangeplante en woekerende planten verwijderd en in de vrije natuur uitgezet. Japans hoefblad komt verspreid over Nederland voor en is nog vrij zeldzaam. Het is een fraaie, vroeg bloeiende, geelgroene plant met gedrongen bloemtrossen. In de loop van het jaar kunnen de bladen een breedte van één meter krijgen. Dat is groter dan bij Groot hoefblad. Japans hoefblad kan verward worden met Wit hoefblad.

CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2015

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten