Algemeen
Eigenlijk wel gek dat deze Keizerskaars nooit word genoemd maar dat de plant toch echt algemeen is. Er is wel degelijk onderscheid tussen andere Verbascum-soorten dus dat is het probleem niet. De plant heeft soms witte bloemen i.p.v. gele. Keizerskaars bloeit in Juli en Augustus.
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Er komen minstens 6 soorten Verbascum soorten in het wild voor in Nederland:
- Keizerskaars(Verbascum phlomoides) - Algemeen
- Koningskaars (Verbascum thapsus) - Algemeen
- Melige toorts (Verbascum lychnitis) - Zeldzaam
- Mottenkruid (Verbascum blattaria) - Vrij zeldzaam
- Stalkaars (Verbascum densiflorum) - Algemeen
- Zwarte toorts (Verbascum nigrum) - Algemeen
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Volgens mij is dit ter onderscheid. Naast deze Toorts bestaat er ook nog de Koningskaars (Verbascum thapsus). Deze plant kan ook wel hoog worden (toch zo'n 1.50 m) maar is dan iets minder konings waardig dus 'maar' Keizerskaars.
Het woord Kaars komt uit het verleden. De stugge en harige stengel van de plant werd door boeren in de teer of hars gedoopt om als fakkel te dienen om de stal te verlichten. Het woord Kaars komt vaak terug bij de Verbascum familie, ook in diverse andere talen.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Mozesstêf
- English: Orange mullein, Woolly mullein
- Français: Molène fausse phlomide
- Deutsch: Windblumen-Königskerze
- Espanõl: ?
- Italiano: Verbasco flomoide
- Svenska: Läkekungsljus
- Norsk: Hjertekongslys
- Dansk: Hjertebladet Kongelys
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is De plant heeft een beetje een oranje uitstraling. Dit komt omdat omdat bij de bloemkroonen de bladeren zijn bekleed met witte of gele sterhaartjes die de plant beschermen tegen uitdroging. Door deze haren en andere haren word deze plant in Engeland ook wel Woolly mullein genoemd.
De algemene Engelse naam voor een Verbascum soort is Mullein. Er zijn twee mogelijke verklaringen voor dit woord:
- De naam komt van het Latijnse Mollis wat "zacht" betekent. Alle Verbacumsoorten hebben een zachte harige stengel en zachte harige bladeren.
- De naam is gerelateerd aan het Oud latijnse Malandrium. Hiermee wordt Malanders bedoeld, een veeziekte waarvoor Mullein een remedie voor was.
Voor de verspreiding van Keizerskaars in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Molène fausse phlomide. Dit betekent "valse toorts Phomoides". Waaromis mij onbekend.
De Duitse naam is Windblumen-Königskerze. Dit betekent natuurlijk "windbloemen koningskaars". Persoonlijk heb ik het idee dat de bloemen iets verder van de stengel afstaan vergeleken bijv. Koningskaars (Verbascum thapsus) zodat de wind er eerder vat op heeft. Maar misschien is dit speculatie.
Voor de verspreiding van Keizerskaars in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij nog onbekend.
De Italiaanse naam is Verbasco flomoide. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Zweedse naam is Läkekungsljus. Ljust betekent "licht/helder". Misschien verwijst dit ook naar het gebruik als fakkel (zie verklaring Nederlandse naam). Elke plant uit het Verbascum-geslacht (Toorts) heet in Zweden, Noorwegen en Denemarken Kungsljus/kongslys/Kongelys. Het is dus een Kaarsachtige vaak grote plant (machtig/konings) die licht geeft in de (voor) avond. Voor het woord Kungsljus//kongslys/Kongelys staat een woord dat aangeeft om welke Verbascum-soort het gaat. In dit geval dus Läke dat "genezende" betekent. Waarom juist deze Verbasum-soort zo heet is mij onbekend.
Voor de verspreiding van Keizerkaars in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Hjertekongslys/Hjertebladet Kongelys. Dit betekent "harten koningskaars". Het gaaat hier om de vorm van de kroonbladen en dus niet de stengelbladeren zoals bij sommige andere planten.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op droge, matig voedselarme, kalkrijke, omgewerkte, humusarme grond (zand en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Bermen, omgewerkte grond, braakliggende grond, wallen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), ruigten (kalkrijke ruigten), ruderale plaatsen, industrieterreinen, afgravingen (zandgroeven), grasland (ruige, begraasde kalkhellingen), zeeduinen en rotsachtige plaatsen.
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam in de Hollandse duinen, in het rivierengebied, in Zuid-Limburg en in stedelijke gebieden. Elders zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam.
Wallonië
Zeer zeldzaam.
Wereld
West-Azië en Oost-, Zuid- en Midden-Europa.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Keizerskaars
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
