Algemeen
Kleine varkenskers is vaak een stoepplantje bij uitstek. Als niet plantenliefhebber is het een van die groene plekken tussen de stoeptegels (die eigenlijk weggemaaid moet worden. De planten liefhebber is meteen nieuwsgierig en ziet al snel de geveerde stengelbladeren. En......hé wat ruik ik nou. Oh Kleine varkenskers, wat leuk. Geen typisch plantje met stamper en meeldraden ed. , die komen wel maar zijn alleen goed te bekijken met een loepje of macrolens, maar wel heel leuk. Kleine varkenskers is samen met Groe varkenskers ( Lepidium coronopus), er zijn meer verschillen dan grootte, de enige Kruidkers (Lepidium) soort die in het wild voor komt in Nederland. Kleine varkenskers bloeit in Mei tot en met September.
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Het woord Kleine is wel erg moeilijk. Ik zie op een foto als de twee soorten, dus Grove en Kleine varkenskers, naast elkaar zijn afgebeeld wel verschil. Maar ja ze staan in de praktijk meestal niet naast elkaar. Maar het woord Kleine is hier meer dan alleen maar onderscheid.
Het woord Varken heeft hoogst waarschijnlijk te maken met de geur van de Kleine varkenskers, best wel onaangenaam. Grove varkenskers (Lepidium coronopus) schijnt deze geur niet te hebben.
Het woord Kers komt uit het oud Germaans. Het woord komt van Kresse/Kras wat een "lekkernij" betekent. De plant werd veel gegeten. Maar of het woord Kers ook met de Varkenskers te maken heeft durf ik te betwijfelen. De door iedereen gewaardeerde Tuinkers (Lepidium sativum) behoort tot hetzelfde geslacht (Lepidium), in het Nederlands niet voor niets kruidkers genoemd. Dit plantje wordt wel veel als cress in de keuken gebruikt. De Kleine varkenskers wordt op de Engelse wikipedia genoemd als cress met de vermelding dat hij een “salty, cress or mustard flavour” heeft.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Fine bargekers
- English: Lesser swine-cress
- Français: Corne-de-cerf didyme
- Deutsch: Zweiknotiger Krähenfuß
- Espanõl: Mastuerzo de Indias
- Italiano: Coronopo didimo, Lappolina americana
- Svenska: Hamnkrassing
- Norsk: Ramkarse
- Dansk: Liden Ravnefod
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Lesser swine-cress. Dit is de Engelse benaming voor de volledige Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van Kleine varkenskers in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Corne-de-cerf didyme. Dit vertaal je met "tweelobbige hertshoornbloem,". Het tweelobbige verwijst naar de dubbele zaaddoosjes (Dydimud, zie wetenschappelijke naam) die op de bloeistengel verschijnen. Het hertshoorn gedeelte verwijst naar de stengelbladeren die iets weghebben van een hertegewei. De plant heeft wel iets weg van Hertshoornweegbree (Plantago coronopus).
De Duitse naam is Zweiknotiger Krähenfuß. Dit betekent "tweeknopige kraaienpoot". Net als de Franse naam verwijst Zweiknotiger naar de vorm van de zaaddoosjes en het Kraaienpoot gedeelte naar de vorm van de stengelbladeren. Voor de Duitse plantenliefhebber is dit oppassen geblazen want sommige leden van de Ranonkelfamilie (Ranunculaceae) heten Hahnenfuß.
Voor de verspreiding van Kleine varkenskers in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is Mastuerzo de Indias. Dit betekent "tuinkers uit India". Tenminste dit staat op de site van floraiberica.nl terwijl de plant toch echt uit Zuid-Amerika komt. Hoe dit zit is mij onbekend. De verklaring voor het woord tuinkers staat bij de paragraaf Verklaring Nederlandse naam.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Coronopo didimo of Lappolina americana. Corono didimo is een Italiaanse benaming voor de synoniem van de wetenschappelijke naam voor de plant, Coronopus didymus. Lappolina is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Americana verwijst naar de herkomst van de plant, Zuid-Amerika.
De Zweedse naam is Hamnkrassing. Dit betekent "haven tuinkers". Het is de Zweedse benaming voor de synoniem van de wetenschappelijke naam voor de plant, Coronopus didymus plus de toevoeging "haven". Deze "tuinkers" word in Zweden bijna altijd aan de kust waargenomen, zie de verspreidingskaart.
Voor de verspreiding van Kleine varkenskers in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Ramkarse. Dit betekent "ramkers". Waarom een Ram i.p.v. een Varken is mij nog onbekend.
De Deense naam is Liden Ravnefod. Dit betekent "kleine ravenpoot". Een raaf i.p.v. een kraai zoals de Duitse naam, grappig.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier en tredplant) op vochtige, voedselrijke tot zeer voedselrijke, vaak verdichte, betreden of steenachtige grond (zand gemengd met veen of klei, zavel, leem en stenige plekken).
Groeiplaats
Braakliggende grond, akkers (akkers en akkerranden), plantsoenen, tussen straatstenen, kwekerijen, begraafplaatsen, boomgaarden, langs grindpaden of trottoirs naast grasvelden.
Verspreiding
Nederland
Plaatselijk vrij algemeen, voornamelijk in stedelijke gebieden in het westen en zuiden, maar zeer zeldzaam in het noordoosten, Flevoland en Zuid-Limburg.
Vlaanderen
Algemeen in het westen en vrij zeldzaam in het oosten. De soort heeft zich zeer sterk uitgebreid.
Wallonië
Vrij zeldzaam.
Wereld
Oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Nu in alle werelddelen, in gebieden met een warm of gematigd klimaat.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Kleine varkenskers
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
