Knikkende distel (Carduus nutans)

De knikkende distel is een echte kust- en rivierenplant. Dit is ook goed te zien aan het verspreidingskaartje. Behalve in Limburg, waar wel een grote Rivier loopt (de Maas), daar is hij zeldzaam. Alhoewel de plant beschouwd wordt als een algemene soort is hij sinds 1950 wel met 25 % tot 50 % achteruit gegaan. Behalve insecten zorgen vogels (a.o. de Putter) en mieren voor de verspreiding. Knikkende distel bloeit in Juli en Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minsten 3 Carduus-soorten in het wild voor in Nederland:

• Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
• Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
• Langstekelige distel (Carduus acanthoides) - zeer distel
• Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zeldzaam

Het woord Knikkende is natuurlijk makkelijk te verklaren. Bij deze distel hangen de bloemhoofdjes naar beneden, alsof ze geen water hebben gekregen.

Het woord Distel is niet zo makkelijk te verklaren. Op etymologiebank.nl is een mogelijke uitleg te lezen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Hingjende doarnstikel
• English: Musk Thistle
• Français: Chardon penché
• Deutsch: Nickende Distel
• Espanõl: ?
• Italiano Cardo rosso
• Svenska: Nicktistel
• Norsk: Nikketistel
• Dansk Nikkende Tidsel

De Engelse naam is Musk Thistle. Dit betekent "muskusdistel".  Als deze distel bloeit verspreid hij een zwakke muskusgeur.

Voor de verspreiding van Knikkende distel in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Chardon crépu. Chardon is een algemene Franse term voor het geslacht Distels. Met inbegrip van de families Carduus (de eigenlijke Distels), Cynara (Artisjok) en Cirsium (de Circaea) Vele soorten van deze planten behoren tot de familie Asteraceae (Compositae). Chardon komt van Cynara cardunculus (Cardoon). Dit is een soort oerdistel. Linnaeus was de eerste die deze soort beschreef in 1753.

De Duitse naam is Nickende Distel. Dit is ook de Duitse benaming voor de Nederlandse naam.

De Spaanse naam is mij onbekend.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cardo rosso. Dit betekent "rode distel". De Italiaanse naam "Cardo" is vrij algemeen en heeft ongeveer dezelfde status als de naam 'Distel' in het Nederlands. De volgende planten heten in het Italiaans Cardo: Carduus, Carduncellus , Carlina , Centaurea , Cnicus , Cynara , Echinops , Galactites , Jurinea , Onopordum , Scolymus , Silybum , Tyrimnus , alle soorten van de Asteraceae- familie, sommige soorten van het geslacht Eryngium, Apiaceae, sommige soorten van het geslacht Dipsacus en de familie Dipsacaceae.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse en Deense naam is Nicktistel/Nikketistel/Nikkende tidsel. Dit betekent ook "knikkende distel".

Voor de verspreiding van Knikkende distel in Zweden zie deze kaart.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op droge, zelden matig vochtige, matig voedselarm tot matig voedselrijke, kalkrijke, humusarme, vaak omgewerkte grond (zand, klei, zavel, mergel of stenige grond).

Groeiplaats
Grasland (weiland en laag blijvend grasland), bermen, grazige kanaal- en rivierdijken, zeeduinen (duingrasland), ruigten (kalkrijke ruigten), industrieterreinen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), ruderale plaatsen, braakliggende grond en hellingen.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in de Zeeuwse en Hollandse duinen en in het rivierengebied, vrij zeldzaam in Zuid-Limburg en zeldzaam tot zeer zeldzaam in Zeeland.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam, maar iets minder zeldzaam in de duinen en in de Maasvallei.

Wallonië
Vrij zeldzaam in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen en zeldzaam in Brabant. Elders zeer zeldzaam.

Wereld
West- en Midden-Azië, Noordwest-Afrika en Europa, behalve in het hoge noorden. Ingeburgerd in Noord-Amerika en op enige plaatsen op het zuidelijk halfrond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten