Kruipganzerik (Potentilla anglica)

De Kruipganzerik is samen met Tormentil (Potentilla erecta) de enige van de familie Potentilla (Ganzerikfamilei) die maar 4 kroonblaadjes hebben. Maar.... Kruipganzerik soms 5. Dus dit is geen betrouwbaar kenmerk. er zijn Gelukkig zijn er meer verschillen. Te vinden in deze tabel van het forum van waarnemingen.nl. Verder is het een kwestie van ervaring en een goede flora. Er zijn trouwens wel 13 soorten Ganzeriken te vinden in Nederland. Kruipganzerik bloeit in Juni, Juli en Augustus.

Er komen minstens 13 soorten Ganzerik (Potentilla) in het wild voor in Nederland:

• Aardbeiganzerik (Potentilla sterilis) - zeldzaam
• Kruipganzerik (Potentilla anglica) - algemeen
• Liggende ganzerik (Potentilla supina) - vrij zeldzaam
• Middelste ganzerik (Potentilla intermedia) - vrij zeldzaam
• Noorse ganzerik (Potentilla norvegica) - vrij zeldzaam
• Rechte ganzerik (Potentilla recta) - vrij zeldzaam
• Schijnaardbei (Potentilla indica) - algemeen
• Tormentil (Potentilla erecta) - algemeen
• Vijfvingerkruid (Potentilla reptans) - algemeen
• Viltganzerik (Potentilla argentea) - algemeen
• Voorjaarsganzerik (Potentilla verna/Potentilla tabernaemontani) - zeldzaam
• Wateraardbei (Comarum palustre /Potentilla palustris) - algemeen
• Zilverschoon (Potentilla anserina) - algemeen

De plant doet zijn naam eer aan. Het is een echte kruiper. Kruipganzerik heeft behaarde, liggende stengels, die op de knopen wortels vormen.

Het woord Ganzerik is afgeleid van het Hoogduitse Gänserich, Het betekend mannetjes gans/eend. De plant diende waarschijnlijk als vogelvoer n.a.v. de vorm van de kroonblaadjes. Deze lijken op de poten van een gans/eend.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Lizzend sulverblêd
• English: Trailing Tormentil
• Français: Renouée d'Angleterre
• Deutsch: Englisches Fingerkraut
• Espanõl: ?
• Italiano: Potentilla anglica
• Svenska: Revig blodrot
• Norsk: Kryptepperot
• Dansk: Liggende potentil

De Engelse naam is Trailing Tormentil. De letterlijke vertaling van Trailing is "(voort)slepend. Dit n.a.v. het kruipgedrag van de plant. De naam Tormentil is afgeleid van Tormentum (Latijn) en betekent "kwelling". De plant werd gebruikt om buikpijn, krampen en andere kwellingen te verhelpen. Maar er is een kans dat alleen Tormentil (Potentilla erecta) voor deze doeleinden is gebruikt. Dat is mij onbekend.

De Franse naam is Renouée d'Angleterre. Het woord Renouée word in Frankrijk gebruikt bij Duizendknopen ( bijv bij Perzikkruid (Persicaria maculosa/Polygonum persicaria). Waarchijnlijk is deze naam ontstaan omdat dit de enige Ganzerik-soort is die wortelt op de knopen. De naam d'Angleterre betekent natuurlijk "uit Engeland".De verklaring word gegeven bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Englisches Fingerkraut. Het woord Engelse (Englidche) word uitgelegd bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Bijna alle Potentilla (Ganzerik) soorten heten in Duitsland Fingerkraut vanwege de gelijkenis van de stengelbladeren met handen/vingers

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn dan ook niet of nauwelijks waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Potentilla anglica. Dit is de volledige wetenschappelijke naam. Er zijn niet of nauwelijks waarnemingen in Italië.

De Zweedse naam is Revig blodrot. Dit betekent letterljk "gespleten/gescheurde bloedwortel". Omdat deze plant vaak een kruising is met Potentilla recta (Rechte ganzerik) die in Zweden Blodrot heet staat de naam Blodrot als tweede genoemd. De eerste naam, Revig, geeft aan dat dit de Kruipganzerik is. Het woord revig is mij nog onbekend.

De Noorse naam is Kryptepperot. Deze naam laat zich een beetje moeilijk vertalen. Kryp betekent "kruipen". Het woord Teppe betekent "tapijt" en Rot betekent "wortel". Zoals bij meerdere beschrijvingen naar voren komt wortelt deze plant op de knopen en vormt zo een soort tapijt op de bodem. 

De Deense naam is Liggende potentil. Nee het is geen Nederlands alhoewel de uitleg verbazingwekkend wel het zelfde is. Liggende betekent letterlijk "liegende". Maar het woord is ook, volgens Den Danske Ordbog (Hét Deense woordenboek), afgeleid van het Noorse liggja en Oud Engels licgan dat weer gerelateerd aan Latijnse lectus dat "bed" betekent. En dat is precies wat deze plant doet, horizon taal kruipen, dus liggen als in een bed. 

Ecologie

Bodem
Zonnige tot half beschaduwde plaatsen op vrij natte tot vrij droge, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure, grazige, vaak verstoorde grond (zand, leem, veen en klei).

Groeiplaats
Waterkanten (langs sloten), grasland (heischraal grasland), bermen, hellingen, bossen (langs boswegen), bosranden, heggen, struwelen, akkers (akkerranden), dijken (onbemeste zandige plekken), tuunwallen, landscheidingskaden, zeeduinen (humeuze duinvalleien) en moerassen (veenmosrietland, o.a. op oude legakkers).

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen op de Waddeneilanden, in laagveengebieden, Drenthe, Zuidoost- Fryslân, Gelderland, Noord-Brabant en Zeeuws Vlaanderen. Elders zeldzaam. Niet in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Plaatselijk vrij algemeen in de Zand- en Zandleemstreek en in het noorden van de Kempen. Zeldzaam in de duinen. Elders zeer zeldzaam.

Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
West- en Midden-Europa, van Ierland tot in Polen, noordelijk tot in Denemarken en zuidelijk tot in Noord-Frankrijk, Midden-Duitsland en Slowakije. Daarbuiten zijn enkele verspreide vindplaatsen bekend in Europa (o.a. in Macedonië). Ingeburgerd in Nieuw-Zeeland en Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten