Luzerne (Medicago sativa)

Luzerne is inheems in Europa en word wereldwijd verbouwd als veevoer. In Nederland word luzerne vanaf de zeventiende eeuw hoofdzakelijk kunstmatig gedroogd voor de productie van eiwitrijk veevoer. Alfalfa is in het Nederlands de naam van de spruitgroente (ontkiemde zaden) van de luzerne. Kijk in deze interassante tweet wat er gebeurt als er een bij deze plant bezoekt. Luzerne bloeit in Juni tot en met September.

Bijzondere bestuivingstechniek van de Luzerne (Medicago sativa)!👇

Wanneer een insect op de bloem landt klappen de geslachtsorganen als een katapult naar boven 💥! Eenmaal geëxplodeerd keren ze niet meer in de oorspronkelijke stand terug. (Ik speel hier dus even voor insect) pic.twitter.com/zN3P1q7irv

— Stef van Walsum (@stefvanwalsum) June 2, 2023

Er komen 10 Honingklavers (Melilotus) soorten in het wild voor in Nederland:

• Citroengele honingklaver (Melilotus officinalis) - algemeen
• Bonte Luzerne (Medicago × varia) - vrij zeldzaam
• Gevlekte rupsklaver (Medicago arabica) - algemeen
• Goudgele honingklaver (Melilotus altissimus) - algemeen
• Kleine honingklaver (Melilotus indicus) - zeldzaam
• Kleine rupsklaver (Medicago minima) - zeldzaam
• Luzerne (Medicago sativa) - algemeen
• Ruige rupsklaver (Medicago polymorpha) - zeer zeldzaam
• Sikkelklaver (Medicago sativa subsp. falcata) - vrij zeldzaam
• Witte honingklaver (Melilotus albus) - algemeen

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er zijn drie verklaringen:

1. "Lucerne" komt volgens sommige bronnen van het Latijn en betekent "lamp" of naar '"lucerno", glimworm en zou dan verwijzen naar de heldere zaden van de plant 
2. In een heel oud plantenboek, de Flora Batava, uit 1881 deel 16, staat dat Luzerne is afgeleid van het Franse Laoezerdo.
3. De naam ‘Luzerne’ is vermoedelijk ontleend aan de vallei van Lucerna in Noord-Italië.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Luzerne
• Frysk: Luzerne
• English: Lucerne
• Français: Lucerne
• Deutsch: Lucerne
• Espanõl: ?
• Italiano: Erba medica
• Svenska: Blålusern
• Norsk: Blålusern 
• Dansk: Foder-Lucerne

De Engelse, Franse en Duitse naam is gelijk, Luzerne. Deze is gelijk aan de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Luzerne in Engeland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend. Het aantal varianten is zo groot dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Erba medica. Dit betekent "geneeskruid". Hiermee word niet de geneeskrachtigheid voor mensen bedoeld maar het gebruik van de plant in de landbouw voor o.a. kwaliteitsverbetering.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is ook gelijk, Blålusern. Dit betekent  "blauwe luzerne". Specifiek word blauw genoemd want sommige planten van deze zelfde familie zijn geel. Bijv. Sikkelklaver (Medicago falcata).

Voor de verspreiding van Luzerne in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Foder-Lucerne Dit betekent "voeder luzerne".

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op vrij droge tot tot min of meer vochtige, voedselrijke, kalkhoudende grond. De plant verdraagt enig zout (leem, löss, zand, zavel, klei en mergel).

Groeiplaats
Bermen, grasland, zeeduinen (duingrasland), braakliggende grond, rivierdijken, waterkanten (rivieroevers), langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), ruigten (voedselrijke ruigten), haventerreinen en industrieterreinen.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in Zeeland en de aangrenzende Hollandse duinen en laagveengebieden en plaatselijk vrij algemeen in het rivierengebied, Zuid-Limburg, Flevoland, het noordelijke zeekleigebied en stedelijke gebieden. Elders zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij algemeen in de Polders, de duinen en in stedelijke gebieden. Zeldzaam in de Kempen en de Vlaamse zandstreek.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasgebied.

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noord-Afrika en Zuid-Europa. Ingeburgerd in een groot deel van Europa en ook elders in gematigde streken (o.a. Noord-Amerika).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten