Algemeen
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Dit geslacht komt vaak voor, er komen minstens 21 soorten Ereprijs (Veronica) in het wild voor in Nederland:
- Aarereprijs (Veronica spicata) - Zeldzaam
- Akkerereprijs (Veronica agrestis) - Algemeen
- Beekpunge (Veronica beccabunga) - Algemeen
- Blauwe waterereprijs (Veronica anagallis-aquatica) - Algemeen
- Bosereprijs (Veronica montana) - Vrij zeldzaam
- Bosklimopereprijs (Veronica hederifolia subsp. lucorum) - Vrij zeldzaam
- Brede ereprijs (Veronica austriaca) - Vrij zeldzaam
- Doffe ereprijs (Veronica opaca) - Zeldzaam
- Draadereprijs (Veronica filiformis) - Algemeen
- Gewone ereprijs (Veronica chamaedrys) - Algemeen
- Gladde ereprijs (Veronica polita) - Vrij zeldzaam
- Grote ereprijs (Veronica persica) - Algemeen
- Handjesereprijs (Veronica triphyllos) - Zeer zeldzaam
- Klimopereprijs (Veronica hederifolia) - Algemeen
- Lange ereprijs (Veronica longifolia) - Vrij zeldzaam
- Mannetjesereprijs (Veronica officinalis) - Algemeen
- Rode waterereprijs (Veronica catenata) - Algemeen
- Vreemde ereprijs (Veronica peregrina) - Algemeen
- Schildereprijs (Veronica scutellata) - Algemeen
- Tijmereprijs (Veronica serpyllifolia) - Algemeen
- Veldereprijs (Veronica arvensis) - Algemeen
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Rembert Dodoens schreef het al in zijn Cruydeboeck in 1554 'Eerenprijs es tweederleye van gheslacht/ dat eene es dat oprecht Eerenprijs datmen Eerenprijs manneken heet. Dat ander een cruydeken den Eerenprijs seer ghelijckende/ dat men Eerenprijs wijfken nuempt. Dit werden later de twee Ereprijs-soorten Veronica officinalis (Mannetjesereprijs) en Tijmereprijs (Veronica serpyllifolia). Hij noemden deze twee soort toen Eereprijsmanneken en Eereprijswijfken. De eerste naam, Mannetjesereprijs wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Sânblaublomke
- English: Heath speedwell
- Français: Véronique officinale
- Deutsch: Echte Ehrenpreis
- Espanõl: ?
- Italiano: Veronica medicinale
- Svenska: Ärenpris
- Norsk: Legeveronika
- Dansk: Læge-Ærenpris
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Heath speedwell. Heath betekent "heide". Dit duidt op de voorkeur van grond om te groeien. Mannetjesereprijs is in Nederland zeker terug te vinden in heidegebieden (zie de details bij Ecologie & Verspreiding). Speedwell is een algemene term die wordt gebruikt voor elke plant uit het geslacht Veronica. Speed betekent "snel" en Well "goed". Het zegt iets over het groeigedrag van dit plantje.
Voor de verspreiding van het Mannetjesereprijs in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Véronique officinale. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Echte Ehrenpreis. Dit betekent natuurlijk "echte ereprijs". Alle Ereprijzen heten in Duitsland Ehrenpreis. Het is de Duitse benaming voor de Nederlandse naam. Het woordje echte slaat waarschijnlijk op het feit dat dit de enige echte Ereprijs is voor apotheek (Officinalis) gebruik.
De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet ken.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Veronica medicinale. Dit betekent "medicinale veronica en is ongeveer gelijk aan de wetenschappelijke naam.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Ärenpris. Ärenprijs is een vervorming van het Duitse Ehrenpreis (zoals de plant in het Duits wordt genoemd) = lof, "ter ere en lof" vanwege de geneeskrachtige eigenschappen van de plant.
Voor de verspreiding van Mannetjesereprijs in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Legeveronika/Læge-Ærenpris. Dit betekent "dokter veronica/dokter ereprijs". Dit verwijst naar het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Een plant met het voegsel Officinalis bij de wetenschappelijke naam krijgt in Denemarken vaak het voegsel Læge voor de Deense naam. Læge betekent "dokter".
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op droge, matig voedselarme, onbemeste, humushoudende, vaak zwak zure tot basische (kalkhoudende) grond (zand en leem, zelden op uitgedroogd veen).
Groeiplaats
Heide (grazige plaatsen en heidebermen), grasland (schraal grasland), bermen (schrale plaatsen), zeeduinen, bossen (bosbermen), bosranden en kapvlakten.
Verspreiding
Nederland
Algemeen in de duinen en plaatselijk vrij algemeen in het oosten en midden van het land en in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Vrij algemeen. Verspreid voorkomend.
Wallonië
Algemeen ten zuiden van de lijn Samber en Maasn. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Wereld
In vrijwel heel Europa, West-Siberië en de Kaukasus. Ingeburgerd in Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Planten in het nieuws
Verspreiding Mannetjesereprijs
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
