Algemeen
Waarom nu een artikel van een plant met letterlijk maar een paar waarnemingen in Nederland. Juist, omdat dit een opvallende plant is. Letterlijk want een roggelelie kan zo maar 1 meter hoog worden en de bloemen zijn vel oranje, en figuurlijk want de plant is iconisch voor een graan/rogge-akker. Alhoewel de plant vroeger als een lastig onkruid werd gezien. Lees maar in dit stukje uit de Flora Batava van 1881.
Maar helaas, net als zoveel soorten, is de Roggelelie is zeer zeldzaam geworden door de moderne landbouwmethoden als vruchtwisseling, dieper ploegen en het verzamelen voor commerciële doeleinden.
Een leuk weetje, een jonge Willem III, koning-stadhouder, is afgebeeld met een roggelelie.
De bloem is een politiek symbool geworden in Noord-Ierland (Orangeman’s Day, 12 juli) en staat in vele tuinen in de protestantse wijken. Deze dag staat bekend als The Twelfth. Naast deze zeer zeldzame Lelie-soort (Lilium) komt de eveneens zeer zeldzame Turkse lelie (Lilium martagon), eigenlijk een verwilderde tuinplant, in het wild voor in Nederland. Ook de voortplanting van deze plant is best bijzonder. Voortplanting gebeurt voornamelijk door broedbolletjes die onder de grond worden gevormd, dat niet meer gebeurt door die eerder genoemde moderne landbouwmethoden, terwijl het absoluut geen Stinzenplant is. Want Roggelelie bloeit pas in Juni en Juli.
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
De naam is overduidelijk. De plant kwam vroeger overvloedig voor in roggeakkers. De plant kwam Nn 1970 nog slechts enkele vindplaatsen voor. Tegenwoordig is de Roggelelie alleen nog te vinden in het wild in Oost-Drente tegen de Duitse grens.
Zoals boven de foto te zien behoort Roggelelie tot de Leliefamilie (Liliaceae).
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Roggeleelje
- English: Orange lily
- Français: Lis à bulbille
- Deutsch: Feuer-Lilie
- Espanõl: Azucena anaranjada
- Italiano: Giglio bulbifero
- Svenska: Brandlilja
- Norsk: Brannlilje
- Dansk: Brand-Lilje
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse, Franse en Duitse naam spreekt voor zich.
Voor de verspreiding van Roggelelie in Engeland zie deze kaart.
Voor de verspreiding van Roggelelie in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is Azucena anaranjada. Dit betekent "oranje madonna-lelie". Azucena is een Spaanse voornaam dat zoiets betekent als "Maria moeder van Jezus". De Madonna-lelie is nomaal wit dus Ananjada dat "oranje" betekent, geeft aan dat deze Lelie een andere kleur heeft.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Giglio bulbifero. Dit is de Italiaanse benaming voor de totale wetenschappelijke naam.
De Zweedse, Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Brandlilja/Brannlilje/Brand-Lilje. Dit betekent natuurlijk "brandlelie".
Voor de verspreiding van Roggelelie in Zweden zie deze kaart.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot half beschaduwde plaatsen op matig vochtige, matig voedselarme tot voedselrijke, goed doorlatende, zwak zure, kalkarme, maar soms kalkhoudende grond (zand, löss en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Akkers (roggeakkers en akkerranden), bossen (open plekken), bosranden, struwelen, kreupelhout, ruigten, rivierduinen en rotsachtige berghellingen.
Verspreiding
Nederland
Zeer zeldzaam, o.a. in Drenthe.
Vlaanderen
In 1970 gevonden bij Turnhout. Nadien niet weer.
Wallonië
Mogelijk nog zeer zeldzaam op de Sint Pietersberg (Lanaye).
Wereld
In Midden- en Zuid-Europa, hoofdzakelijk in gebergten, maar in het noorden van Duitsland en in het oosten van Nederland ook in de laagvlakte.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Roggelelie
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
