Algemeen
Ronde ooievaarsbek is een van de zeldzamere soorten om te vinden. Je vind de plant wel in een stedelijke omgeving maar niet in elk grasveldje zoals bijv. de Zachte ooievaarsbek (Geranium molle). Alhoewel deze plant bij de verspreidingsatlas bekend staat als een zeldzame soort gaat het de Ooievaarsbek de laatste tijd voor de wind. Een uitgebreider verhaal hierover staat bij de paragraaf Planten in het nieuws. Ik vond de plant in ieder geval toen ik een Gewone hoornbloem (Cerastium fontanum subsp. vulgare) aan het fotograferen was, dus gewoon per toeval en tussen zeer algemene planten. Ronde ooievaarsbek bloeit in April tot en met September.
Er komen in Nederland minstens 15 soorten geranium-soorten voor, want in deze familie vallen de ooievaarsbekken:
- Beemdmooievaarsbek (Geranium pratense) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
- Bermooievaarsbek (Geranium pyrenaicum) - algemeen
- Bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
- Bosooievaarsbek (Geranium sylvaticum) - zeldzaam
- Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
- Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum) - zeldzaam
- Glanzige ooievaarsbek (Geranium lucidum) - algemeen
- Kleine ooievaarsbek (Geranium pusillum) - algemeen
- Klein robertskruid (Geranium purpureum) - zeldzaam
- Ronde ooievaarsbek (Geranium rotundifolium) - zeldzaam
- Robertskruid (Geranium robertianum) - algemeen
- Rotsooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
- Roze ooievaarsbek (Geranium endressii) - algemeen maar verwilderde tuinplant
- Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) - algemeen
- Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) - algemeen
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Het woord Ronde is mijn ziens maar een woord ter onderscheid. Er zijn meer soorten met ronde stengelbladeren en alle Ooievaarsbek-soorten hebben ronde stengels.
Ooievaarsbek komt door de vorm van de vrucht die lijkt op de snavel van een Ooievaar. Eigenlijk van een Kraan vogel volgens het eerste gedeelte van de wetenschappelijke verklaring. Maar aangezien deze vogel niet vaak voorkomt in Nederland is de Ooievaar met een "kraanhals" een waardige opvolger.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: ?
- English: Round-leaved crane's-bill
- Français: Géranium à feuilles rondes, Mauvette
- Deutsch: Rundblättriger Storchschnabel
- Espanõl: ?
- Italiano: Geranio a foglie tonde
- Svenska: Klibbnäva
- Norsk: Hjulstorkenebb
- Dansk: Rundbladet Storkenæb
Verklaring Buitenlandse namen
Bijna alle buitenlandse namen zijn gelijk, de benaming voor de volledige Nederlandse naam. Behalve de Zweedse en Noorse naam zijn anders.
Voor de verspreiding van Ronde ooievaarsbek in Engeland zie deze kaart.
Voor de verspreiding van Ronde ooiwvaarsbek in Duitsland zie deze kaart.
De Zweedse naam is Klibbnäva. Klibb betekent "kleverig", doelend op de klierharen die de plant heeft. Niet elke Ooivaarsbek-soort heeft klierharen dus dat is een onderscheid. Nàva betekent "snavel". Dus de snavel van de Ooievaar/Kraanvogel.
Voor de verspreiding van Ronde ooievaarsbek in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Hjulstorkenebb. Dit betekent "wiel ooievaarsbek", natuurlijk weer een verwijzing naar de ronde stengelbladeren. Maar ik vond het woord Wiel wel grappig i.p.v. Rond.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op droge, matig voedselarme tot voedselrijke, kalkrijke en vaak steenachtige grond (zand, mergel en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Dijken bij de zee, bermen, grasland (kalkgrasland), heggen, wallen, akkers, wijngaarden, ruigten (voedselrijke ruigten), stenige plaatsen, stadsmuren, industrieterreinen, haventerreinen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen) en afgravingen (kalk- en grindgroeven).
Verspreiding
Nederland
Zeer zeldzaam, voornamelijk in stedelijke gebieden, met name in Zuid-Limburg.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam.
Wallonië
Zeldzaam in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders zeer zeldzaam.
Wereld
In Midden- en West-Azië, Noord-Afrika en Zuid- en West-Europa. Noordoostelijk tot in het Baltische gebied.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Planten in het nieuws
Op stadsplanten.nl staat een leuk stukje over de verspreiding van deze plant.
Verspreiding Ronde ooievaarsbek
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
