Scherpe fijnstraal (Erigeron acris/Erigeron acer)

Ondanks dat deze Fijnstraal te boek staat als vrij zeldzaam staan er best wel veel stippen op het Floron verspreidingskaartje. Het zal wel op het randje zijn. In ieder geval is deze plant van de 7 soorten de meest zeldzame. Scherpe fijnstraal bloeit in Juni, Juli en Augustus.

De Fijnstraal is een lastige soort. Gelukkig heeft Floron op de verspreidingsatlas een handige determinatietabel gemaakt voor een aantal soorten. Ook heeft Floron een determinatiesleutel voor 4 soorten Fijnstraal gemaakt.

Er komen in Nederland minstens 7 soorten Fijnstraal (Erigeron) in het wild voor:

• Muurfijnstraal (Muurfijnstraal) - Algemeen
• Zomerfijnstraal (Zomerfijnstraal) - Algemeen
• Canadese fijnstraal (Canadese fijnstraal) - Algemeen
• Ruige fijnstraal (Erigeron floribundus/Conyza bilbaoana) - Vrij zeldzaam
• Gevlamde fijnstraal (Erigeron/Conyza bonariensis) - Algemene soort
• Hoge fijnstraal (Erigeron/Conyza sumatrensis) (incl. daveauana) - Algemene soort
• Scherpe fijnstraal (Erigeron acer/Erigeron acris) - Vrij zeldzaam

Het woord Scherpe is gek genoeg nooit goed beschreven. De bloemen zouden een scherpe smaak hebben. Maar welke stof daar voor verantwoordelijk voor is? Misschienj heeft het te maken met de vorm van de bloemen. De lintbloemen vormen en "scherpe" krans rondom de gehele bloem.

De naam fijnstraal is te danken aan de slanke straalbloemen rondom het gele hartje van buisbloemen. Soms is dit geel erg duidelijk, bijv. bij de Hoge fijnstraal (Erigeron/Conyza sumatrensis) en Muurfijnstraal (Erigeron karvinskianus). Soms ook niet echt zoals bij de vele andere fijnstralen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• English: Blue Fleabane
• Français: Vergerette acre
• Deutsch:  Scharfes Berufkraut
• Espanõl: ?
• Italiano: Céspica acre
• Svenska: Gråbinka
• Norsk: Vanlig bakkestjerne
• Dansk: Bitter Bakkestjern

De Engelse naam is Blue Fleabane. Dit betekent "blauwe vlooienverdrijver". Blue betekent natuurlijk "blauw". De bloemen van de plant hebben een blauw/paarse kleur. Fleabane betekent zoiets als "vlooien verdoemer/verdrijver". Vroeger werd deze plant in de brand gestoken. De rook hiervan zou vlooien verdrijven.

De Franse naam is Vergerette acre. Vergerette betekent letterlijk "boomgaard" maar kan ook afgeleid zijn van het woord Verge dat "roede" betekent. Verwijzend naar de gelijkenis. Acre is de Franse benaming voor het Latijnse Acer dat "scherp" betekent.

De Duitse naam is Scharfes Berufkraut. Dit betekent "scherp beroepskruid". Het woord Scherp wordt uitgelegd bij de Nederlandse naam. Met Berufkraut wordt bedoeld dat een beroep gedaan werd gedaan op dit kruid om een bepaalde ziekten/ongemakken te genezen/onderdrukken.

De Spaanse naam is mij onbekend.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cespica acre. Het woord Cespica betekent "struik". Een verwijzing naar de vorm van de plant. Door de vele zijtakken en het bijna houtachtige uiterlijk heeft de plant veel van een struik weg. Dit geldt niet voor elke Fijnstraal. Bijv. de Muurfijnstraal (Erigeron karvinskianus) ziet er heel anders uit en heet toch Cespica in het Italiaans. Na Cespica volgt een woord dat aangeeft om welke soort het gaat. In dit geval Acre. Dit is de Italiaanse benaming voor het Latijnse Acer dat "scherp" betekent.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Gråbinka  Grâ betekent "grijs". Misschien verwijst dit naar het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam.Het woord Binka is het algemene Zweedse woord dat gebruikt word voor het geslacht Erigeron. Het betekent zoiets als "onkruid in het veld". Voor het woord Binka staat er om welke soort het gaat.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Vanlig bakkestjerne/Bitter Bakkestjern. Dit betekent Gewone/Bittere. Bakke betekent grond/dienblad". Stjerne betekent "ster".  Aangezien deze plant niets te maken heeft met Grondster heb ik het vermoeden dat dit heeft te maken met de bloem"bodem" van waaruit de zeer smalle lintbloemen steken. Bakkestjerne is de algemene Noors/Deense benaming voor een Aster.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pioniervegetatie) op matig droge tot vochtige, matig voedselarme, zwak zure tot basische (kalkhoudende), goed doorlatende, iets humushoudende grond (zand, leem, mergel, zavel, lichte klei en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Bermen (open plekken), dijken, rotsachtige plaatsen, zeeduinen, open plaatsen in kruipwilgstruweel, grasland (droog, neutraal grasland, kalkhellingen en open plekken in laagblijvend grasland), afgravingen (o.a. steengroeven), langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), tussen straatstenen, steentaluds van viaducten, opgespoten grond, drooggevallen zandplaten, oude muren en lemige plekken in grazige heide.

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in de Hollandse duinen en rondom Amsterdam. Elders zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de duinen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam. Achteruitgaand.

Wallonië
Vrij zeldzaam in Lotharingen (met name in de zuidelijke Ardennen) en in het Maasdistrict. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
Gematigde en koudere streken op het noordelijk halfrond. Een andere vorm in Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten