Schijnpapaver (Papaver cambricum/cambrica/Papaver meconopsis)

Bij de naam krijg je de indruk dat dit een neppert is. Maar niks is minder waar, Schijnpapaver behoort echt helemaal tot de Papaverfamilie (Papaveraceae). Sterker nog het is de waarschijnlijk de eerste Papaver die je tegen komt als je de deur uit stapt. Deze plant is een echte stadsplant die vrijwel niet voorkomt in het wild. Er is een gele, lichtoranje en een oranje  variant.

De papaver staat om drie dingen bekend. Ten eerste dat de plant word geteeld voor verdovende middelen. Niet elke soort is hier geschikt voor. Het betreft hier meestal de Papaver somniferum (Slaapbol). Ten tweede is de plant symbool geworden van de eerste wereld oorlog. Na al dat bloedvergieten verschenen op de graven van gesneuvelde soldaten Papavers. De Engelse naam Flanders poppy verwijst hier ook naar. Op de website van historiek.net staat het volledige verhaal. Ten derde de opvallend mooie verschijning. Meestal betreft dit de vuurrode verschijning van de Grote klaproos (Papaver rhoeas). Helaas verliest de plant na een stevige regenbui of flinke wind zijn mooie kroonbladen.

Ook werd het sap van de uitgeperste bloembladen van twee Papaver-soorten (de Papaver rhoeas (Grote klaproos) en de Papaver argemone (Ruige klaproos))  vroeger gebruikt om de korst van een Noord-Hollandse kaas rood te kleuren i.p.v. Tournesol (soort lakmoes kleurstof) te gebruiken. De kaas kreeg de naam Roodkorst. Schijnpapaver bloeit in Juni, Juli en Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 7 soorten Klaprozen/Papavers (Papaver) in het wild voor in Nederland:

• Bleke klaproos (Papaver dubium) - Algemeen
• Donzige klaproos (Papaver atlanticum) - Zeldzaam
• Grote klaproos (Papaver rhoeas) - Algemeen
• Reuzenklaproos (Papaver orientale) - Zeldzaam/Verwilderd
• Ruige klaproos (Papaver argemone) - Algemeen
• Slaapbol (Papaver somniferum) - Algemeen
• Schijnpapaver (Papaver/Meconopsis cambrica/cambricum) - Algemeen

Waarschijnlijk is de naam Schijnpapaver zo genoemd omdat de plant wel familie is van de Papavers (zie hier boven) maar de plant heeft net andere botanische kenmerken als de andere in Nederland voorkomende papavers. Zie hiervoor de betere flora. Op deze (Engelse) Wikipagina staat het hele verhaal.

De naam papaver is afgeleid van Papa (Latijn) en betekent "(kinder) pap". Dit omdat het sap van deze plant vroeger werd gebruikt als slaapmiddel voor kleine kinderen.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Sabeare klaproas
• English: Welsh poppy
• Français: Méconopsis du Pays de Galle
• Deutsch: Wald-Mohn
• Espanõl: Amapola amarilla
• Italiano: Papavero del Galles
• Svenska: Engelsk vallmo
• Norsk: Gul valmuesøster
• Dansk: Skovvalmuesøster

De Engelse naam is Deze Papaver-soort is o.a. inheems in Welsh (een streek in Groot-Britannië Het woord Poppy is niet zo makkelijk te verklaren. Er zijn wel 4! mogelijke oplossingen. Allemaal uitgelegd op deze Wikki-pagina. Een grappig detail is dat deze plant sinds 2006 als basis is gebruikt voor de Welshe  politieke partij WeIt Plaid Cymru. 

De Franse naam is Méconopsis du Pays de Galle. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Wald-Mohn. Dit betekent "bos-mohn". Bos geeft aan dat de plant graag een schaduwrijke plek heeft. 

Dit betekent "maanzaad". Het woord Maanzaad komt van de zaden van de papaver in de "bol" die deze naam hebben gekregen. De betekenis van Maan in het woord Maanzaad is vanwege de gelijkenis met deze planeet. Het woord Maan of Meen komt uit het middelnederlands. Ook het Middelengelse kent de vorm Mecop en ook bijv. het Middelnederduits kent de naam Mānkop. Deze en vele andere vormen zie je in diverse talen bij de vele volksnamen terug.

De Spaanse naam is Amapola amarilla. Dit betekent "gele amapola". Amapola komt van origine uit het Arabisch en is in de loop der jaren verbasterd tot het Latijnse Papaver. Amarila betekent "geel". Meestal de kleur van de bloem, maar soms ook oranje.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Papavero del Galles. Papavero is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Des Galles betekent "van Whales". De uitleg staat bij de Engelse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is  Engelsk vallmo. Dit betekent "Engelse vallmo". Zoals andere buitenlandse namen al aangeven, de plant komt uit Engeland. Valmo(eu) komt van Val/Valen wat zoiets als verdoven betekent, verwijzend naar de ingrediënten die een verdovend (verschild per soort Papaver) effect hebben. En Mo(eu) komt van Mohn. Dit woord wordt bij de Duitse naam uitgelegd.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Gul valmuesøster/Skovvalmuesøster. Dit betekent Gele Zuster Papaver/Bos Zuster Papaver. Geel is de kleur van de bloem (soms dus oranje). Bos is net zoals de Duitse naam. Valmo(eu) komt van Val/Valen wat zoiets als verdoven betekent, verwijzend naar de ingrediënten die een verdovend (verschild per soort Papaver) effect hebben. En Mo(eu) komt van Mohn. Dit woord wordt bij de Duitse naam uitgelegd. Søster betekent "zuster". Ik heb het nog nergens gelezen maar heb het vermoeden dat er mee bedoeld word dat dit eerst als een Papaver-soort werd gezien. Maar deze plant is al in 1814 beschreven door de botanist Louis Viguier. Hij zag enkele duidelijke verschillen met een "echte" papaver en deze in bij de soort  Meconopsis in, de "zuster".  Later is hierover discussie geweest maar de soort Meconopsis bleef bestaan.

Schijnpapaver huist in Nederland vooral in binnensteden, het meest op beschaduwde, stenige plaatsen of onder heggen. Favoriet zijn oude binnentuinen, hofjes, nauwe straatjes of tuingangen die achter woonblokken schuilgaan. Schijnpapaver is een stadsafhankelijke soort, sterk aan het stedelijke milieu gebonden en daarbuiten vrijwel ontbrekend of in elk geval veel schaarser voorkomend. Het is een warmteminnende soort die het in steden gemakkelijker doet dan in het wat koudere, omliggende platteland. Hij verwildert gemakkelijk. Volgens kenners maakt Schijnpapaver deel uit van een typische stadsplantengemeenschap, met daarin ook Gele helmbloem, Muurleeuwenbek, Muursla, Bleke basterdwederik en soms Slaapkamergeluk. Schijnpapaver komt oorspronkelijk uit gebergten in Groot-Brittannië en Zuidwest-Frankrijk, waar zij op vochtige, beschaduwde plekken op rotsige grond groeit. Deze achtergrond helpt de plant bij het koloniseren van het stedelijk gebied.

CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2015

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten