Algemeen
Smal vlieszaad is nu echt zo'n plant die vele plantenliefhebbers niet herkennen. Niet omdat hij niet opvalt, de plant bestrijkt zo een oppervlak van een halve meter, maar omdat Smalvlieszaad geen plant is met kroonblaadjes, stamper e.d. Hij is ook vaak groen, alleen bij warmte kleurt de plant rood. Dus het is even zoeken in al een goede flora, want alleen staat hij daar in. Of een digitale herkenningsapp geeft uitkomst. De plant is de enige Vlieszaad-soort (Corispermum) die in het wild in Nederland voor komt. Smal vlieszaad bloeit in Juli en Augustus.
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Elk vruchtje van deze plant heeft een, doorzichtig, vliesje aan de zijkant, volgens mij niet zichtbaar. Dit vliesje is smaller t.o.v. het Breed vlieszaad. Maar deze laatste is al lang niet meer waargenomen in Nederland dus vergelijken is onmogelijk. Het grappige is dat in de Flora Batava (zie de foto hieronder) precies staat waar, wanneer en door wie deze plant (destijds bekend als Corispermum hyssopilolium) is waargenomen.
Op de site van floravannederland.nl vond ik nog deze interessante tekst 'Breed vlieszaad is al langer bekend in onze contreien en wel sinds 1813. Het vermoeden bestaat dat de Kozakken die de Franse legers op de hielen zaten onwillekeurig zaad van deze plant hebben meegebracht, waardoor deze zich in België en Nederland kon vestigen. Inmiddels lijkt het erop dat deze soort nauwelijks nog voorkomt en overvleugeld is door zijn soortgenoot Smal vlieszaad. Een zaad van Breed vlieszaad is groter, heeft een bredere vleugel en de twee nerven om het ene zaad wijken vrijwel helemaal niet uit elkaar'.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Fluessied
- English: Bugseed
- Français: Corisperme de Pallas
- Deutsch: Schmalflügeliger Wanzensame
- Espanõl: ?
- Italiano: Erba cimice di Marshall (is Breed vlieszaad=Corispermum marschallii)
- Svenska: Lusfrö
- Norsk: ?
- Dansk: ?
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Bugseed. Deze naam komt in veel varianten voor in andere talen. Ik heb het nog het niet gevonden maar persoonlijk zie ik de gelijkenis van de zaden met ongedierte (Engels en Duits) of luis (Italiaans en Zweeds) wel.
Voor de verspreiding van Smal vlieszaad in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Corisperme de Pallas. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Schmalflügeliger Wanzensame. Dit is de Duitse benaming voor de volledige Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van Smal vlieszaad in Duitsland zie deze
De Italiaanse naam is Erba cimice di Marshall. Dit betekent Bedwantskruid van Marchall. De naam Bedwants komt in meerdere talen terug. Marshall verwijst naar het Breed vlieszaad (Corispermum marschallii) dat in Italië wel word waargenomen. Het woord Marchalli komt van Friedrich Bieberstein die voluit Friedrich August Marschall von Bieberstein heette. De plant kreeg deze naam uit eerbetoon. Bieberstein was de leermeester van Christian von Steven, die Breed vlieszaad beschreef.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Lusfrö. Dit betekent 'luizenzaad". Dus netzoals o.a de Engelse naam.
Voor de verspreiding van Smal vlieszaad in Zweden zie deze kaart.
De Spaanse, Noorse en Deense namen zijn mij onbekend. Er zij ook geen waarnnemingen.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen (pioniervegeaties) op droge, vrij voedselarme, stikstofhoudende, kalkrijke grond (vrij grof of sterk waterdoorlatend zand, vaak gemengd met grind of schelpgruis en gruisachtige grond).
Groeiplaats
Opgespoten grond, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), waterkanten (rivierstrandjes), kale zandvlakten op industrieterreinen, haventerreinen, zeeduinen (verstoorde plekken), ruigten (kalkrijke ruigten), bermen (omgewerkte plaatsen) en afgravingen (zandgroeven).
Verspreiding
Nederland
Ingeburgerd sinds 1900. Vrij algemeen in de Hollandse en Zeeuwse duinen, in Zeeland en plaatselijk elders in het kustgebied en vrij zeldzaam in laagveengebieden, het noordelijk kleidistrict en het rivierengebied. Elders zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Plaatselijk vrij algemeen in het kustgebied, met name in de buurt van de havens van Antwerpen, Gent en Zeebrugge. Elders zeldzaam of ontbrekend.
Wallonië
Niet in Wallonië.
Wereld
In het westelijke Middellandse-Zeegebied, in Midden-Europa en langs de West-Europese kust van Frankrijk tot in Duitsland.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Smal vlieszaad
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
