Stinkend nieskruid (Helleborus foetidus)

Zoals beschreven vinden de mensen de plant (zowel bloem, blad en stengel) stinken maar bijen vinden dit juist erg lekker. Ze zijn dan ook vaak op Stinkend nieskruid te vinden. Op deze manier worden de bloemen snel bevrucht. Een andere truc van de plant om de zaadjes te verspreiden is de olie die uit de zaadjes sijpelt. Deze olie vinden mieren erg lekker en nemen daarom graag de zaden mee. Stinkend nieskruid komt in het wild niet vaak voor (zoals het verspreidingskaartje laat zien). Hij staat dan ook te boek als een zeldzame soort. Samen met de nog veel zeldzamer Wrangwortel (Helleborus viridis) en het ook zeldzame Corsicaans nieskruid (Helleborus argutifolius) zijn dit de enige 3 Helleborus soorten die in het wild voorkomen in Nederland. Stinkend nieskruid is tussen 1975 en 1999 ingeburgerd en erg geliefd als sierplant mede omdat hij al in Januari bloeit, tot ongeveer Mei.

De plant stinkt (zowel de bloemen als de fijngewreven bladeren). De gedroogde wortelstok levert eerste kwaliteit niespoeder op. Dit omdat niesen een opgelucht gevoel geeft bij een verkoudheid. Een symptoombestrijding die vroeger veel werd toepast om planten in te zetten als medicinaal gebruik.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Stjonkende wrangwoartel
• English: Stinking Hellebore
• Français: Hellébore fétide
• Deutsch: Stinkende Nieswurz
• Espanõl: Heléboro fétido
• Italiano: Elleboro puzzolente
• Svenska: Klockjulros
• Norsk: Klokkejulerose
• Dansk: Stinkende nyserod

De Engelse naam is Stinking Hellebore. Dit is een combinatie van het woord "stinking" dat bij de Nederlandse naam wordt uitgelegd en Hellebore dat bij de wetenschappelijke word uitgelegd.

Voor de verspreiding van Stinkend nieskruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Hellébore fétide. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Stinkende Nieswurz. Dit is de Duitse vertaling voor de Nederlandse naam.

De Spaanse naam is Heléboro fétido. Heléboro is de Spaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Elleboro puzzolente. Elleboro is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Puzzolente betekent "stinkende", zoals het eerste gedeelte van de Nederlandse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk, Klockjulros/Klokkejulerose. Dit betekent letterlijk "klok kerst roos". De bloem van deze (en alle Helleborissoorten) is klokvormig. Jul is het Zweedse woord voor kerst. De Helleboris foetidus (deze plant dus) behoort tot dezelfde familie als de Kerstroos (Helleboris niger).

Voor de verspreiding van Stinkend nieskruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is

De Deense naam is Stinkende nyserod. Dit betekent "stinkende nieswortel". Eigenlijk is dit exact de juiste naam. Het zijn tenslotte de gedroogde wortels waarvan het nieskruid wordt gemaakt.

Ecologie

Bodem
Licht beschauwde plaatsen op vrij droge, kalkrijke, matig voedselrijke grond (vaak op ondiepe kalkbodems).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen en hellingbossen), bosranden, struwelen en rotsachtige plaatsen.

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam. Het meest in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasdal en zeer zeldzaam in Brabant.

Wereld
In Zuid- en West-Europa. Noordelijk tot in Engeland en België.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten