Algemeen
Strandduizenguldenkruid is prachtig om te zien. Wel even goed kijken of het deze is, er zijn wel degelijk verschillen maar die zie je niet altijd meteen. Alle 3 de soorten Centaurium lijken op elkaar dus het is niet overbodig te vermelden om een flora te hebben waar ze allemaal in staan en veel tijd! Iets van die tijd kan bespaard worden m.b.v. de tabel op het forum van waarnemingen.nl. Hierin staan ze alle drie op een rijtje met de verschillen en overeenkomsten.
En dan is het genieten, want mooi zijn deze Duizendguldenkruiden zeker! Strandduizendgudenkruid is iets zeldzamer dan de twee andere Duizenguldenkruid-soorten. De plant groeit echt aan de kust terwijl de andere soorten ook wel eens in het binnenland waargenomen worden. Meestal als je deze plant vind zijn een groot aantal soorten in de buurt. Zoals bijv. Parnassia (Parnassia palustris), Ogentroost-soorten (Euphrasia) of bijv. Geelhartje (Linum catharticum). Het hoeft niet maar de kans is groot.
In oude plantenboeken, bijv. het Cruideboeck van Rembert Dodoens, word het Echt duizenguldenkruid Kleine santorie genoemd naast Grote santorie. Met Grote santorie word Grote centaurea (Centaurea scabiosa) bedoeld. Terwijl deze laatst genoemde plant er totaal niet op lijkt. Waarom is mij onbekend. Bij de paragraaf Verklaring Wetenschappelijke naam zie je dat deze soort pas in 1907 apart word beschreven. Strandduizendguldenkruid bloeit in Juli tot en met September.
Er komen in Nederland minstens 3 soorten Duizendguldenkruid (Centaurea) voor:
- Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythraea) - algemeen
- Fraai duizendguldenkruid (Centaurium pulchellum) - algemeen
- Strandduizendguldenkruid (Centaurium littorale) - vrij zeldzaam
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Het woord Strand duidt op de voorkeur van een ziltige (bij het strand dus) bodem van deze plant. Dit keer word dit letterlijk bedoeld. Kijk maar naar het verspreidingskaartje van Floron. Langs de hele kuststreek word deze plant waargenomen en nergens anders, in tegenstellling tot de twee andere soorten.
De naam Duizendguldenkruid van deze plant is eigenlijk een verkeerde vertaling van de wetenschappelijke naam. De plant zou honderdguldenkruid moeten heten. Die honderd gouden dukaten die men er vroeger voor over had (zie de wetenschappelijke) werden al gauw duizend dukaten. Later, toen de verklaring niet meer in gebruik was, werd het in de volksmond ook duizendguldenkruid. Of dat in nu met de Euro zo blijft, is niet te voorspellen.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Dúnsentaulis
- English: Seaside Centaury
- Français: Petite centaurée du littoral
- Deutsch: Strandtausendgüldenkraut
- Espanõl: ?
- Italiano:Centauro littorale
- Svenska: Kustarun
- Norsk: Tusengyllen
- Dansk: Strand-Tusindgylden
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Seaside Centaury. Dit is de Engelse benaming voor de volledige Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van Strandduizendguldenkruid in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Petite centaurée du littoral. Dit is een combinatie van het woord Petite dat "klein" betekent en de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam. Aangezien er in Frankrijk net zo veel Duizendguldenkruiden voorkomen als in Nederland heeft elke soort het voorvoegsel Petit of Grande petit gekregen. Elke kruising heeft ook weer een ander achtervoegsel. Het woord Petit is dus puur ter onderscheid. Zie ook de lange lijst op deze Franse pagina.
De Duitse naam is Strandtausendgüldenkraut. Dit betekent "strandduizendguldenkruid". Dit is de Duitse benaming voor de volledige Nederlandse naam.
De Spaanse naam is mij onbekend. Ik zie ook geen waarnemingen in Spanje.
De Italiaanse naam is Centauro littorale. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Kustarun. Kust betekent natuurlijk "kust/strand". Dit is ter onderscheid van de twee andere Duizengduldenkruiden.
Voor de verspreiding van Strandduizendguldenkruid in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en de Deense naam is nagenoeg gelijk, Tusengyllen/Strand-Tusindgylden. Dit betekent letterlijk "duizend gouden/kust duizend gouden". Deze Noors/Zweedse naam is afgeleid van het eerste deel van de wetenschappelijke naam Centaurium. de Griekse naam κενταύριον van κένταύριον van κένταυρος Centaur. Maar dit werd in de Middeleeuwen ten onrechte vertaald met centum aurei dat "honderd gouden" betekent. Een afleiding die aanleiding gaf tot de namen Tusengyllen. Het woord Kust geeft aan waar deze plant voornamelijk te vinden is.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op matig voedselarme, vochtige tot natte, kalkrijke, meestal enigszins zilte, meestal humusarme zandgrond.
Groeiplaats
Zeeduinen (jonge duinvalleien, braakliggende duinakkertjes en groene stranden), soms binnendijks op zilte terreinen, opgespoten grond, in afgesloten zeegaten op droogvallende zandplaten.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen aan de kust, plaatselijk vrij algemeen in Zeeland en rond Amsterdam en zeer zeldzaam in Flevoland.
Vlaanderen
Vrij zeldzaam langs de kust.
Wallonië
Niet in Wallonië.
Wereld
In zoutgebieden in West-Azië, Oost- en Midden-Europa en kuststreken langs de Oostzee en de Noordzee. In Groot-Brittannië voornamelijk aan de westkust.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Strandduizendguldenkruid
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
