Algemeen
In Nederland komen in het wild de volgende soorten voor die (helaas) allemaal op elkaar lijken: Fraai duizendguldenkruid (Centaurium pulchellum), Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythraea) en Strandduizendguldenkruid (Centaurium litorale) Ik kwam op yavannah.nl de volgende verschillen tegen: Hier zijn de 3 soorten duizendguldenkruid.
- Het Fraai duizendguldenkruid heeft kleine, zelden wijd geopende, donker rozerode bloempjes. Deze zitten duidelijk aan een steeltje. De stengelblaadjes zijn eirond, meestal met 5 nerven. Te vinden op vochtige, grazige zandgronden. Ook in de duinen. Juni - oktober.
- Het Strandduizendguldenkruid heeft lange, smalle blaadjes, soms zeer fijn getand. De kelk is bij de geopende bloem ongeveer even lang als de buis van de bloemkroon. De stengel is gebogen of opstijgend. Vooral op groene stranden. Juli - september.
- Het Echt duizendguldenkruid De blaadjes zijn gaaf en meer ovaal. Als de bloem opengaat, is de kelk maar half zo lang als de kroonbuis. Stengel meestal rechtop. Echt duizendguldkruid is forser en hoger dan de twee voorgaande soorten. Vochtige, grazige zandgronden, ook in de duinen. Let bij determinatie op het bladrozet en op de bloemstelen, waar van elk drietal bloemen in elk geval de middelste ongesteeld is. Juli - september.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
Het woord Strand duidt op de voorkeur van een ziltige (bij het strand dus) bodem van deze plant.
De naam Duizendguldenkruidvan deze plant is eigenlijk een verkeerde vertaling van de wetenschappelijke naam. De plant zou honderdguldenkruid moeten heten. Die honderd gouden dukaten die men er vroeger voor over had (zie de wetenschappelijke) werden al gauw duizend dukaten. Later, toen de verklaring niet meer in gebruik was, werd het in de volksmond ook duizendguldenkruid. Of dat in nu met de Euro zo blijft, is niet te voorspellen.
Namen in andere talen
- English: Seaside Centaury
- Français: Petite centaurée du littoral
- Deutsch: Strandtausendgüldenkraut
- Espanõl:
- Italiano:Centauro littorale
- Svenska: Kustarun
- Norsk: Tusengyllen
- Dansk: Strand-Tusindgylden
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Seaside Centaury. Dit betekent "kust centaury". Zoals de Nederlandse naam al aangeeft. De kust is dé plek waar je deze lant kan aantreffen.
Er zijn twee verklaringen voor het woord Centaury:
- Het woord komt uit het Grieks en gaat als volgt: Dit woord komt uit de Griekse mythologie. De centaur Chiros zag helende kracht van deze en andere planten. Het volgende citaat komt uit het Cruydeboeck van Rembert Dodoens: van den ouden Gr.plantennaam kentaureion of kentiaurion (van kentauros,Centaur),plant van den Centaur.- De Centauren waren een mythisch ruitervolk ( vaak voorgesteld als half paard,half mensch): een hunner was de beroemde arts Chiron,die ,,dese cruyden ierst ghevonden ,,heeft ende Esculapion ghetoont ,oft als andere ,,segghen die met desen cruyden ghenesen es ghe,,weest doen hy in zynen voet van eenen pyl in ,,Herculus huys ghequetst was" ( Dodoens, Cruydeboeck, 2e druk (1563) 287).
- Een andere verklaring is dat de naam is afgeleid van het Latijnse Centum dat "honderd" betekent en Aurum dat "Goud" betekent.
Voor de verspreiding van Strandduizendguldenkruid in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Petite centaurée du littoral. Dit is een combinatie van het woord Petite dat "klein" betekent en de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam. Aangezien er in Frankrijk net zo veel Duizendguldenkruiden voorkomen als in Nederland heeft elke soort het voorvoegsel Petit of Grande petit gekregen. Elke kruising heeft ook weer een ander achtervoegsel. Het woord Petit is dus puur ter onderscheid. Zie ook de lange lijst op deze Franse pagina.
De Duitse naam is Strandtausendgüldenkraut. Dit betekent "strandduizendguldenkruid". Dit is de Duitse benaming voor de volledige Nederlandse naam.
De Italiaanse naam is Centauro littorale. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.
De Zweedse naam is Smalarun. Smal betekent natuurlijk smal/klein. Dit is ter onderscheid van de twee andere Duizengduldenkruiden. Arun is net als de Noors/Zweedse naam afgeleid van het eerste deel van de wetenschappelijke naam Centaurium
Voor de verspreiding van Strandduizendguldenkruid in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en de Deense naam is nagenoeg gelijk, Tusengyllen/Strand-Tusindgylden. Dit betekent letterlijk "duizend gouden/kust duizend gouden". Deze Noors/Zweedse naam is afgeleid van het eerste deel van de wetenschappelijke naam Centaurium. de Griekse naam κενταύριον van κένταύριον van κένταυρος Centaur. Maar dit werd in de Middeleeuwen ten onrechte vertaald met centum aurei dat "onderd gouden" betekent. Een afleiding die aanleiding gaf tot de namen Tusengyllen. Het woord Kust geeft aan waar deze plant voornamelijk te vinden is.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op matig voedselarme, vochtige tot natte, kalkrijke, meestal enigszins zilte, meestal humusarme zandgrond.
Groeiplaats
Zeeduinen (jonge duinvalleien, braakliggende duinakkertjes en groene stranden), soms binnendijks op zilte terreinen, opgespoten grond, in afgesloten zeegaten op droogvallende zandplaten.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen aan de kust, plaatselijk vrij algemeen in Zeeland en rond Amsterdam en zeer zeldzaam in Flevoland.
Vlaanderen
Vrij zeldzaam langs de kust.
Wallonië
Niet in Wallonië.
Wereld
In zoutgebieden in West-Azië, Oost- en Midden-Europa en kuststreken langs de Oostzee en de Noordzee. In Groot-Brittannië voornamelijk aan de westkust.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Verspreiding Strandduizendguldenkruid
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten