Algemeen
Mede doordat de tomaat een veelvuldig gekweekte soort is maar ook zeker vanwege de klimaatverandering (de tomaat kan soms prima groot worden op de koude grond!) word deze plant veelvuldig waargenomen. Tomaten zijn afkomstig uit Meso-Amerika, waar de voorvaderen van de Azteken en de Maya's kleine varianten kweekten. Toen de Spanjaarden Mexico veroverden was de plant daar al ingeburgerd. De Spaanse conquistadores stuurden planten met kleine gele vruchten, die in het Nahuatl, de taal van de Azteken xitomatl, werden genoemd, naar Spanje (het woord is verwant aan een ander Azteeks woord, namelijk xipotatl, de aardappel - vergelijk het Engelse potato en tomato). De als giftig beschouwde planten werden als sierplant geteeld. Rond 1750 kwam men er in Italië en de Provence achter dat de gele vruchtjes, "pomo d'oro"( Italiaans voor "gouden appel"), eetbaar waren. Door kruisen en selecteren kreeg de tomaat de rode kleur en vanaf 1850 is het een veelgebruikte groente in de Europese keuken. De tomaat bloeit in Juli tot en met Oktober.
Het werpen van (rotte) tomaten is een traditioneel wapen van protest tegen slechte prestaties van bijvoorbeeld podiumkunstenaars. Hiervan komt de naam van de filmrecensiewebsite Rotten Tomatoes, en het gebruik van de tomaat als symbool van de Nederlandse Socialistische Partij. In het Spaanse Buñol vindt jaarlijks de Tomatina plaats , een evenement met een tomatengevecht waarbij inwoners en toeristen betrokken zijn.
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Er komen minstens 13 soorten Nachtschade soorten (Solanum) in het wild voor in Nederland:
- Aardappel (Solanum tuberosum) - algemeen/verwilderd
- Beklierde nachtschade (Solanum nigrum subsp. schultesi) - algemeen/ingeburgerd sinds 1900-1924
- Bitterzoet Solanum dulcamara) - algemeen
- Carolina-nachtschade (Solanum carolinense) - zeer zeldzaam/verwilderd
- Donsnachtschade (Solanum villosum) - zeer zeldzaam/verwilderd
- Driebloemige nachtschade (Solanum triflorum) - vrij zeldzaam
- Ganzenvoetnachtschade (Solanum nitidibaccatum - vrij zeldzaam/verwilderd
- Glansbes nachtschade (Solanum nitidibaccatum) - zeldzaam/verwilderd
- Kleverige nachtschade (Solanum sarrachoides) - zeldzaam/ingeburgerd sinds 2000
- Raketnachtschade (Solanum sisymbriifolium) - zeer zeldzaam/verwilderd
- Stekelnachtschade (Solanum rostratum) - zeldzaam/verwilderd
- Tomaat (Solanum lycopersicum) - algemeen/verwilderd
- Zwarte nachtschade (Solanum nigrum subs. nigrum) - algemeen
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Zoals bij de paragraaf Algemeen al staat beschreven is de naam tomaat afgeleid van het Azteekse woord Xipotatl. In Nederland is het woord geleend van het Spaanse Tomate, zij 'ontdekte' deze vrucht als eerste.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Tomaat
- English: Tomato
- Français: Tomate
- Deutsch: Tomate
- Espanõl: Tomate
- Italiano: Pomodoro
- Svenska: Tomat
- Norsk: Tomat
- Dansk:Tomat
Verklaring Buitenlandse namen
De namen van Alle landen betekenen hetzelfde, Tomaat.
Een verhaal over het Italiaanse Pomodoro afkomstig van de Wiki-pagina 'De term tomaat kan worden toegeschreven aan de Sienese botanicus Pietro Andrea Mattioli, die de eerste was die de vrucht in Italië documenteerde in zijn Medici Senensis Commentarii uit 1544 , waar hij de vrucht mala aurea definieerde . Dezelfde botanicus vertaalde het letterlijk in het Italiaans als "gouden appel" (vanwege de karakteristieke goudgele kleur vóór de laatste rijpingsfase), eerst in zijn Commentaar op Pedanius Dioscorides (1574) en vervolgens in zijn Herbarius .
Voor de verspreiding van de Tomaat in Engeland zie deze kaart.
Voor de verspreiding van de Tomaat in Duitsland zie deze kaart.
Voor de verspreiding van de Tomaat in Zweden zie deze kaart.
Verspreiding Tomaat
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
