Algemeen
Groot springzaad (Impatiens noli-tangere) is de enige van de drie Balsemiensoorten ( Springzaden=balsemienfamilie (Balsaminaceae)) die hier inheems (hij komt hier van origine voor) is. De Reuzenbalsemien (Impatiens Glandulifera) komt uit India en het Klein springzaad (Impatiens parviflora), komt uit Midden-Azië. Deze twee zijn inmiddels ingeburgerd. Maar de laatste tijd komen er een paar bij die niet zo vriendelijk zijn voor ons ecosysteem. Het Tweekleurig springzaad (Impatiens balfourii) komt hier pas voor sinds 2000 en komt van origine uit India. Het Oranje springzaad (Impatiens capensis) komt hier pas voor sinds 1999 en komt van origine uit Noord-Amerika. Met name deze twee soorten en de Reuzenbalsemien kunnen de inheemse flora overschaduwen. En dan zijn er nog twee niet inheemse soorten die erg zeldzaam zijn, het Bont springzaad (Impatiens edgeworthii) uit Himalaya en het Ruig springzaad (Impatiens tricornis uit Azië. Om deze invasieve (planten die hier van origine niet groeien) Springzaden uit elkaar te houden heeft Floron een handige determinatiesleutel op de site geplaatst. Klein springzaad bloeit vanaf Juni tot en met Oktober.
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Er komen minstens 7 Springzaad/Balsemien (Impatients) soorten in het wild voor in Nederland:
- Bont springzaad (Impatiens edgeworthii) zeer zeldzaam/verwilderd
- Groot springzaad (Impatiens noli-tangere) - vrij zeldzaam
- Klein springzaad (Impatiens parviflora) - algemeen/verwilderd
- Oranje springzaad (Impatiens capensis) - algemeen/verwilderd/ingezaaid
- Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera) - algemeen/verwilderd/invasieve exoot
- Ruig springzaad (Impatiens tricornis) - zeer zeldzaam/verwilderd
- Tweekleurig springzaad (Impatiens balfourii) - vrij zeldzaam/verwilderd
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Dat tweekleurige zijn letterlijk de twee belangrijkste kleuren van de bloemen, lila en wit (en een klein beetje geel). Het is natuurlijk ook ter onderscheid want Klein springzaad (Impatiens parviflora) heeft bijv. bloemen die geel en wit zijn.
Het woord Springzaad heeft te maken met de manier hoe het zaad verspreid wordt. Als de zaden rijp genoeg zijn is een kleine aanraking van een insect of druppel water al genoeg om de zaaddoos, die trouwens veel smaller is dan die op de foto) te laten barsten zodat de zaden weg kunnen springen (zie de paragraaf planten in het nieuws).
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Dûbelkleurich springsied
- English: Impatiens balfourii
- Français: Impatiens balfourii
- Deutsch: Balfour-Springkraut
- Espanõl: Impatiens balfourii
- Italiano: Impatiens balfourii
- Svenska: Impatiens balfourii
- Norsk: Impatiens balfourii
- Dansk: Impatiens balfourii
Verklaring Buitenlandse namen
Deze plant word in het buitenland niet of nauwelijks waargenomen dus word meestal de wetenschappelijke naam gehanteerd.
De Engelse naam is Impatiens balfourii
Voor de verspreiding van Tweekleurig springzaad in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Impatiens balfourii
De Duitse naam is Is Balfour-Springkraut
Voor de verspreiding van Tweekleurig springzaad in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is Impatiens balfourii
De Italiaanse naam is Impatiens balfourii
De Zweedse naam is Impatiens balfourii
Voor de verspreiding van Tweekleurig springzaad in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Impatiens balfourii
De Deense naam is Impatiens balfourii
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Tweekleurig springzaad
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
