Algemeen
Van origine is het Vijfdelig kaasjes kruid een vrij zeldzame plant. Maar voor dat u begint te juichen als er zo'n plant in de tuin verschijnt, het is ook een tuinplant. Aan de vele gele stippen op het Floron verspreidingskaartje te zien wordt deze plant veelvuldig ingezaaid, en wat ik al schreef, het is een populaire tuinplant die vaak "ontsnapt". Vijfdelig kaasjeskruid (Malva alcea) lijkt veel op een ander Kaasjeskruid-soort, het Muskuskaasjeskruid (Malva moschata) Gelukkig word dit prima uitgelegd in de tabel van het forum van waarnemingen.nl. Vijfdelig kaasjeskruid bloeit in Juni tot en met September.
Al in 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Er komen in minstens 7 soorten Kaasjeskruid (Malva) in Nederland in het wild voor:
- Donker kaasjeskruid (Malva sylvestris var. mauritiana) - Verwilderd
- Groot kaasjeskruid (Malva sylvestris) - Algemeen
- Kleinbloemig kaasjeskruid (Malva parviflora) - Zeldzaam
- Klein kaasjeskruid (Malva neglecta) - Algemeen
- Muskuskaasjeskruid (Malva moschata) - Algemeen
- Rond kaasjeskruid (Malva pusilla) - Zeldzaam
- Vijfdelig kaasjeskruid (Malva alcea) - Vrij zeldzaam
Ook de plant Heemst (Althaea officinalis) lijkt veel op diverse Malva soorten. Heemst maakt wel deel uit van de Malvafamilie maar is een andere soort, een Athaea.
Verklaring Nederlandse naam
Hoe komt een Nederlandse naam tot stand?
Nederlandse plantennamen zijn te vinden op een standaardlijst opgesteld door FLORON en Naturalis. Nieuwe Nederlandse namen voor wilde planten worden niet zomaar gekozen. Een comité van Nederlandse en Vlaamse taxonomen beoordeelt de voorstellen. Zelf een voorstel voor een nieuwe naam doen, mag natuurlijk. Zeker als de nieuwe soort zelf is gevonden. Iedereen vanaf Nederlands sprekend België tot aan Friesland moet tenslotte weten dat het om dezelfde plant gaat.
Vaak hebben planten al een Nederlandse naam. Dat is bijvoorbeeld het geval bij soorten die al geruime tijd in België voorkwamen, en bij cultuurgewassen. Voor namen van cultuurgewassen wordt ook gebruik gemaakt van de Standaardlijst van Nederlandse namen van cultuurplanten van NAK tuinbouw.
De commissie voor Nederlandse Plantennamen bestaat uit de volgende disciplines:
- Naturalis biodeversity center, sectie Botanie, Leiden
- Nationale Plantentuin, Meise (België), 3 personen
- FLORON Nijmegen
Het woord vijfdelig kan slaan op de vijfdelig geveerde stengelbladeren of de vijf kelkbladeren. Gek genoeg heb ik dit nog niet gelezen.
De naam "kaasje" heeft betrekking op de rijpende vrucht, waarvan de zaden als partjes zo fraai aaneensluiten dat ze samen een kaasje lijken te vormen.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring
Namen in andere talen
- English: Greater Musk-mallow
- Français: Mauve alcée
- Deutsch: Spitzblatt-Malve
- Espanõl:?
- Italiano: Malva alcea
- Svenska: Rosenmalva
- Norsk: Rosekattos
- Dansk: Rosenkatost
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse is Greater Musk-mallow. Deze plant is niet groter dan Muskuskaasjeskruid (Malva moschata), waar hij een beetje op lijkt. Maar grootte dient meer ter onderscheid van andere soorten Malvaceae (Kaasjeskruiden). Mallow is afgeleid van het Oud Engelse "malwe" wat weer geïmporteerd werd uit het Latijnse "malva". Ook kan het van het vroegere Griekse woord μαλάχη (malakhē) wat "mallow" betekent er mee te maken hebben. Beide termen zijn trouwens van Mediterraanse afkomst bedoeld voor een groep planten (Lavatera) die later zijn ingedeeld tot de Malva familie. Vroeger was de wortel van Heemst (Althaea officinalis), ook een lid van de Kaasjeskruid (Malvaceae) familie, de grondstof voor Marshmallows die in Engeland en de VS erg veel worden/werden gegeten. Nu is er een synthetische variant.
De Franse naam is Mauve alcée. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Spitzblatt-Malve. Dit betekent "spitsbladige Malve". Dit is de enige naam die het iets wat spitsvormige eindblad benoemd van de stengelbladeren. Het woord Malve wordt uitgebreid uitgelegd bij de Engelse naaam.
De Spaanse naam is Malva montés. Dit kan je op twee manieren vertalen. "bergmalva" of "wilde Malva". Deze plant is geen typische bergplant al hoewel hij wel inheems is in delen van Europa waar het gebied bergachtig is. De naam Wilde moet worden gezien ter onderscheid van andere soorten Malvaceae (Kaasjeskruiden).
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Malva alcea. Deze plant komt in Italië zo weinig voor dat waarschijnlijk de wetenschappelijke naam is aangehouden.
De Zweedse, Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Rosenmalva/Rosekattos/Rosenkatost. Dit betekent Rozenmalva/Rozen nepkaas/Rozen nepkaas. Ik neem aan dat het woord Rozen slaat op de gelijkenis met sommige leden van de Rozenfamilie. Geen enkele Malva-soort is familie van de Rozen. Met Kat-kaas wordt bedoeld dat het een soort "nepkaas" is. Natuurlijk worden hiermee bedoeld dat de vruchtdozen op kazen lijken (zie de verklaring bij de Nederlandse naam maar het dus niet zijn.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, soms heel licht beschaduwde plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, vaak omgewerkte grond en op stenige plaatsen.
Groeiplaats
Dijken (rivieren en kanalen), bermen (ruige plaatsen), langs spoorwegen (spoorbermen), ruderale plaatsen, ruigten (humeuze ruigten), heggen, struwelen, stortterreinen en ruïnes.
Verspreiding
Nederland
Vrij zeldzaam in het rivierengebied, in Zuid-Limburg en in stedelijke omgeving. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Het meest in het oosten van de Leemstreek en in de Maasvallei.
Wallonië
Vrij zeldzaam tot zeldzaam in Lotharingen en de Kalkstreek (de zuidelijke Ardennen en het Maasdal). Elders zeer zeldzaam.
Wereld
In Zuid- en Midden-Europa, van Zuid-Italië en het noorden van de Balkan tot in het Oostzeegebied. Ingeburgerd elders in Europa en in het oosten van Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Planten in het nieuws
Geen Kaasjeskruid maar toch familie.
