Viltganzerik (Potentilla argentea)

Aan de naam en het te verwachten uiterlijk denk je dat deze plant sterk lijkt op Zilverschoon (Potentilla anserina). Maar niets is minder waar, de stengel is anders, de beharing is anders etc. Alleen de naam en verwachting lijkt er op. Viltganzerik bloeit alleen in Juni en Juli.

Er komen minstens 13 soorten Ganzerik (Potentilla) in het wild voor in Nederland:

• Aardbeiganzerik (Potentilla sterilis) - zeldzaam
• Kruipganzerik (Potentilla anglica) - algemeen
• Liggende ganzerik (Potentilla supina) - vrij zeldzaam
• Middelste ganzerik (Potentilla intermedia) - vrij zeldzaam
• Noorse ganzerik (Potentilla norvegica) - vrij zeldzaam
• Rechte ganzerik (Potentilla recta) - vrij zeldzaam
• Schijnaardbei (Potentilla indica) - algemeen
• Tormentil (Potentilla erecta) - algemeen
• Vijfvingerkruid (Potentilla reptans) - algemeen
• Viltganzerik (Potentilla argentea) - algemeen
• Voorjaarsganzerik (Potentilla verna/Potentilla tabernaemontani) - zeldzaam
• Wateraardbei (Comarum palustre /Potentilla palustris) - algemeen
• Zilverschoon (Potentilla anserina) - algemeen

Het Vilt is de witte/zilveren beharing die zich op de stengel, stengelbladeren en kelkbladen bevindt. 

Het woord Ganzerik is afgeleid van het Hoogduitse Gänserich, Het betekend mannetjes gans/eend. De plant diende waarschijnlijk als vogelvoer n.a.v. de vorm van de kroonblaadjes. Deze lijken op de poten van een gans/eend.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Wollich sulverblêd
• English: Hoary Cinquefoil
• Français: Potentille argentée
• Deutsch: Silber-Fingerkraut
• Espanõl: Argentina
• Italiano: Cinquefoglia bianca
• Svenska: Femfingerört
• Norsk: Sølvmure
• Dansk: Sølv-Potenti

De Engelse naam is Hoary Cinquefoil. Dit betekent "grijze ganzerik". Niet dat deze Ganzerik grijs van kleur is maar door de hoeveelheid haren kleurt de onderkant van de stengelbladeren grijs. Het is een variant op de Engelse naam voor een andere soort Ganzerik, Zilverschoon (Potentilla anserina). Deze heet Silverweed.  Veel leden van de Potentilla-familie (Ganzeriken) heten in Engeland Cinquefoil. Cinque komt van het Latijnse Quinct en betekent "vijf". Foil betekent "blad". Alhoewel Vijfvingerkruid soms kruist met andere Ganzeriken en dan een extra kroonblad vormt. Het aantal "vingers" wil soms ook wel eens wisselenen.

De Franse naam is Potentille argentée. Potentille is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Silber-Fingerkraut. Dit betekent "zilver-vingerkruid". Ook weer zilverkleurig door de haren aan de onderkant van de stengelbladeren. Wat wij Zilverschoon noemen heet in Duitsland Gänsefingerkraut.

De Spaanse naam is Argentina. Dit betekent "argentina". Dit betekent natuurlijk "Argentijn", naar het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Alleen kan ik mij niet voorstellen dat een plant met zoveel soortgenoten alleen deze naam heeft in Spanje.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cinquefoglia bianca. In Italië heet elke plant uit het geslacht Potentilla (Ganzerik) Cinquefoglia. Cinque komt van het Latijnse Quinct en betekent "vijf". Foglia betekent "blad". Alle Ganzeriken hebben een vijfdelig (vingerig) kroonblad. Het aantal "vingers" wil soms ook wel eens wisselenen als de soort met een andere Ganzerik-soort kruist. Op enkele uitzonderingen na, bijv. Aardbeiganzerik (Potentilla sterilis) en zonder kruising is het stengelblad verdeeld in 5 deelblaadjes. Het woord erna geeft aan om welke soort het gaat. Bianca betekent "blank/wit" dus een verwijzing naar de niet, zoals gebruikelijke, diepgele kleur van de kroonblaadjes.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Femfingerört. Dit betekent "vijfvingerkruid". Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid". De exacte naam van de plant is mij nog obekend.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Sølvmure/Sølv-Potenti. Dit betekent "zilver mure/zilver potentilla".In Noorwegen heet elke Potentilla-soort Mure. Dit Mure moet niet gezien worden zoals in het Nederlandse Muur maar eerder als Kruid. Er is geen letterlijke beschrijving/herkomst voor het woord Mure. Vóór het woord Mure staat een woord dat aangeeft om welke soort het gaat. In dit geval dus Sølv.

Ecologie

Bodem
Zonnige, min of meer open plaatsen op droge, zwak zure, kalkarme tot iets kalkhoudende, vaak omgewerkte, voedselarme en humusarme grond (zand, grind en andere stenige plaatsen). Op plekken met een laag blijvende vegetatie en is bestand tegen enige betreding.

Groeiplaats
Bermen (langs paden), dijken, grasland (weinig of niet bemeste weiland), verlaten akkers, zeeduinen, afgravingen (zand- en steengroeven), langs spoorwegen (spoorwegterreinen), langs of op oude muren, hellingen, molenbelten, oude mijnterreinen en rotsachtige plaatsen.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam op de zandgronden in Midden-Nederland en zeldzaam in het rivierengebied, in Noord-Brabant en in de Hollandse duinen. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Zeldzaam. Het meest in de Kempen. Elders vooral langs spoorwegen.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasgebied, de Ardennen, Lotharingen en Brabant.

Wereld
In bijna heel Europa. Westelijk tot in Engeland. Ook in West- en Midden-Azië. Ingeburgerd in Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten