Watergentiaan

Algemeen

Watergentiaan bloeit in Juli, Augustus en September.. Toch is de levensduur van een individuele bloem beperkt tot slechts enkele dagen. De prachtige eigele bloemen met een mooie rafelrand ontvouwen zich boven water nadat de bloemknop is volgroeid, aan de oppervlakte komt en openbarst. Na de bloei verdwijnt de uitgebloeide bloem weer onder water, maar zijn plaats is gauw weer ingenomen door een nieuw ontluikende knop uit de bloembundels onder de waterspiegel. Zo wekt Watergentiaan de indruk een langdurige bloeier te zijn. Alhoewel de wetenschappelijke naam erg lijkt op bijv. Nymphaea alba (Witte waterlelie) is het toch echt een andere soort. De verklaring van de wetenschappelijke naam legt dit ook uit. Sterker nog de Witte waterlelie is ook onderdeel van een heel andere familie, de Nymphaeaceae. De Watergentiaan is een Nymphoides-soort. en tevens de enige soort hiervan die in het wild voorkomt in Nederland. En de Watergentiaan is onderdeel van de Menyanthaceae familie. Op deze pagina van Waarnemingen.nl staat bij de paragraaf Biologische bijzonderheden hoe bijzonder deze plant eigenlijk is.

Watergentiaan (N. peltata) komt oorspronkelijk uit Oost-Azië en het Middellandse Zeegebied en heeft zich buiten zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied verspreid en komt nu voor in Noord-Amerika ,Ierland ,Zweden en Nieuw-Zeeland. In veel van de geïntroduceerde regio's wordt N. peltata als een schadelijk onkruid beschouwd omdat het dichte matten kan vormen die inheemse waterplantensoorten verduisteren, waardoor de biodiversiteit afneemt en ook recreatie wordt belemmerd. 

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Verklaring Nederlandse naam

Veel planten hebben bij een deel van de Nederlandse naam de woorden Water/Moeras/Rivier gekregen. Al deze soorten kunnen dan juist daar voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant een (zeer) natte bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten.

Gentiaan verwijst naar de familie waartoe deze plant behoort (de gentiaanfamilie (Gentianaceae). Volgens het Nederlands Etymologisch Woordenboek komt gentiaan misschien illyr (in het Latijn Illyricumen en het besloeg heel de Adriatische kuststrook van het vroegere Joegoslavië en het huidige Albanië.. De herkomst dat beschreven staat bij het verhaal van Plinius, dat de plant door de koning der Illyriërs Genti(u)s ontdekt zou zijn is niet meer dan volksetymologie. Alhoewel in het Cruijdeboeck deel 3 capitel 12, bladzijde 367-368 van Rembert Dodoens staat doodleuk "Gentius Coninck van Illyrien heeft dit cruyt ierst ghevonden ende tot den gebruyck der medecynen ghebrocht/ ende daer om worddet naer sijnen naem Gentiana ghenaempt."

Meer

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

Namen in andere talen

  • Frysk: Bearzeblêd
  • English: Fringed Waterlily
  • Français: Faux nénuphar
  • Deutsch: Seekanne
  • Espanõl: Falso nenúfar amarillo
  • Italiano: Limnantemio
  • Svenska: Sjögull
  • Norsk: Sjøgull
  • Dansk: Almindelig Søblad

verklaring Buitenlandse namen

De Engelse naam is Fringed Waterlily. Dit betekent "gewimperde waterlelie". Het gewimperde slaat op de "wimpers" op de randen van de kroonbladen. De naam Waterlelie is puur vanwege een Plant in het water. Het verwijst naar het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Want familie van de Witte waterlelie  (Nymphaea alba) is deze plant absoluut niet.

Voor de verspreiding van Watergentiaan in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Faux nénuphar. Dit betekent "valse waterlelie". Nénuphar komt van het Arabische "nînûfar" na een paar jaar is dit "Nénufar" of "Nénuphar" geworden. In het Frans heten de Gele plomp (Nuphar lutea) en Witte waterlelie (Nymphaea alba) Nénuphar.

De Duitse naam is Seekanne. Dit betekent "waterkan".

De Spaanse naam is Falso nenúfar amarillo. Dit betekent "valse gele waterlelie". dus nagenoeg gelijk aan de Franse naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Limnantemio. Dit is de Italiaanse benaming voor de andere/oudere wetenschappelijke naam Limnanthemum nymphoides.
Limnánthemum komt van het Griekse Limnê dat "stilstaand water, vijver of poel" betekent Anthĕmon dat " bloem: in vijvers of poelen groeiende bloemplant" betekent.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk, Sjögull/Sjøgull. Dit betekent "watergoud". Natuurlijk vanwege de goudgele kleur van de bloem die massaal in plakken "goud" in de Zweedse wateren voorkomt. Daar zijn ze dan ook niet blij met deze plant. In 1870 werd Watergentiaan als cultuurplant ingevoerd. Nu blijkt het een ware invasieve soort te zijn die hele watergangen blokkeert door de grote hoeveelheden.

Voor de verspreiding van Watergentiaan in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Almindelig Søblad. Dit betekent "gewoon waterblad".

Ecologie & Verspreiding

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen in ondiep tot vrij diep, stilstaand of zwak stromend, voedselrijk, zoet, zwak zuur tot kalkhoudend, helder water met weinig organische stof op de bodem. Zoutmijdend (vooral op klei, ook wel op venig zand en venige klei, maar niet op puur veen).

Groeiplaats
Water (plassen, kanalen, sloten, oude doorbraakkolken langs de rivieren, oude rivierarmen, spoorsloten, vijvers, afwateringskanaaltjes, duinplassen aan de binnenduinrand en veenriviertjes).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in laagveengebieden en het rivierengebied en vrij zeldzaam in het noordoosten van het land. Eelders zeldzaam. Niet op enkele waddeneilanden.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Sterk afgenomen.

Wallonië
Zeer zeldzaam of verdwenen.

Wereld
Gematigde streken in Europa en Azië, maar zeldzaam in het grootste deel van het verspreidingsgebied.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding Watergentiaan

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten

Foto's