Algemeen
Als je een plant vindt met bloemen die ongeveer 6-10 kroonblaadjes!! hebben en als de onderste bladeren omgekeerd eivormig staan in een rozet met de bloemsteel er "doorheen geboord" dan weet je bijna zeker dat het de Bitterling is. Samen met de Herfstbitterling (Blackstonia perfoliata subsp. serotina) zijn dit de enige twee, zeldzame, Blackstonia soorten die in het wild voorkomen in Nederland. Het verschil is moeilijk maar woord uitgelegd op de site van waarnemingen.nl Hij bloeit vanaf Juli tot en met Oktober.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
Het woord Zomer en Herfst heeft natuurlijk te maken met de tijd van bloei. Het (moeilijke) verschil word uitgelegd op de site van waarnemingen.nl. Ook het woord Bitter spreekt voor zich zelf. De wortels van deze plant werden vroeger als medicijn gebruikt en smaken bitter.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke naam.
Namen in andere talen
- Frysk: Giel skieppeklokje
- English: Yellow-wort
- Français: Blackstonie perfoliée, Gentiana perfoliata, Chlora perfoliata
- Deutsch: Spätblühender Bitterling, Durchwachsenblättrige bitterling
- Espanõl: Centaura amarilla
- Italiano: Centauro giallo.
- Svenska: Gulört
- Norsk:
- Dansk: Gul Bitterurt
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Yellow-wort. Dit betekent natuurlijk "gele wort". De bloemkleur is altijd geel. Waarschijnlijk werd deze bloem gebruikt bij de productie van kleurstof maar hier is weinig over geschreven. Wort wordt over het algemeen in het Engels gebruikt voor een plant die geneeskrachtige werkingen heeft of waardevol is als voedsel. Echter waardevol als voedsel of geneeskrachtig was/is deze plant niet.
Voor de verspreiding van Herfstbitterling in Engeland zie deze kaart.
Er zijn drie Franse namen:
- Blackstonie perfoliée. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
- Gentiana perfoliata. Dit is een combinatie van de familienaam waar deze plant onderdeel van uit maakt, de Gentiaanfamilie (Gentianaceae) en de wetenschappelijke naam.
- Chlora perfoliata. Chlora is Latijn en betekent "een soort medicament". Perfiolata wordt bij de wetenschappelijke naam uitgelegd.
De Duitse naam is Spätblühender Bitterling. Dit betekent "laat bloeiende bitterling".
De Spaanse naam is Centaura amarilla. Dit betekent "gele centaur". Dit betekent "gele korenbloem". Als je deze naam opzoekt bij Google afbeeldingen zie je afbeeldingen van Centaurea collina (Gele korenbloem) en Bitterling. Maar je word bij deze naam op het verkeerde been gezet want de Bitterling behoort tot een hele andere familie, de Gentiaan-familie en de Korenbloem behoort tot de Composieten-familie. Daarom is de meest gebruikte naam mij onbekend.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Centauro giallo. Dit betekent ook "gele centaur". De uitleg hiervan staat bij de Spaanse naam. Het betreft hier wel de algemene benaming voor de soort Bitterling (Blackstonia perfiolata). Een onderscheid zoals in Nederland, Herfst en Zomerbitterling, is er niet. Wel is er een ondersoort Blackstonia perfiolate subs. intermedia beschreven.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam voor een Bitterling, er is geen verschil tussen Zomer- en Herfstbitterling op deze site , is Gulört. Dit betekent "geelkruid", net als de Engelse naam. Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".
Er is ook geen verschil tussen Zomer en Herfstbitterling op de verspreidingskaart dus voor de verspreiding van Bitterling in Zweden zie deze kaart.
De Deense naam is Gul Bitterurt. Deze naam verschilt niet veen van de Zweedse naam. Gul betekent "geel". Bitterurt betekent "bitterkruid".
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op vochtige tot natte, matig voedselarme, kalkrijke, humusarme grond (zand met veel schelpgruis).
Groeiplaats
Zeeduinen (duinvalleien en langs duinpaadjes), drooggevallen zandplaten, voormalige strandvlakten, op molshopen, rotsachtige plaatsen, grasland (kalkgrasland) en opgespoten (kalkrijke) grond.
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam langs de kust van o.a. Voorne en Goeree en in de Lauwersmeerpolder.
Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.
Wallonië
Niet in Wallonië.
Wereld
Herfstbitterling en Zomerbitterling: Zuidwest-Azië, Noordwest-Afrika en Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot in Zuidwest-Frankrijk en het Bovenrijndal bij Mainz, met Nederland als voorpost.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Herfstbitterling
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
