Algemeen
Over de zeer afwijkende bloemvorm en nog veel meer heeft Jan van Dingenen een zeer interessant stuk geschreven op zijn website. In 2014 is de Zwartblauwe rapunzel een aandachtsoort geweest van Floron. Dit omdat de plant sinds 1950 sterk achteruit is gegaan, namelijk met 50 % tot 75 %. Het is dus een zeldzame soort en staat op de Rode lijst als bedreigd. Samen met de even eens zeldzame Witte rapunzel (Phyteuma spicatum sums. spicatum) zijn dit de enige twee Rapunzel (Phyteama) soorten die in het wild voor komen in Nederland. De plant bloeit alleen maar in Mei en Juni.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Nederlandse naam
Zwartblauw verwijst natuurlijk naar de metaal blauwe kleur van deze plant. Er bestaat ook nog een ondersoort van deze Rapunzel, de Witte rapunzel (Phyteuma spicatum subsp. spicatum)
Rapunzel komt van Rapum (Latijn) en betekent "raap". Dit naar aanleiding van de vorm van de wortels.
Namen in andere talen
- English: Black Rampion
- Français: Raiponce noire
- Deutsch: Schwarze Teufelskralle
- Espanõl: ?
- Italiano: Phyteuma spicatum
- Svenska: Blårapunkel
- Norsk: Blåvadderot
- Dansk: Blå Rapunsel
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Black Rampion. Dit betekent "zwarte raapje". Met Zwart wordt natuurlijk de donkere zwartblauwe bloem bedoeld. Rampion is afgeleid van het middeleeuwse Rapuntium dat later Rapunculus is geworden.Het is een verkleinwoord van Rapum. Hiermee wordt de Raapvormige (verdikte) wortel bedoeld.
Voor de verspreiding van Zwartblauwe rapunzel in Engeland zie deze kaart
De Franse naam is Raiponce noire. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.
Er zijn twee Duitse namen:
- Schwarze Teufelskralle. Dit betekent "zwarte duivelsklauw". Er bestaat ook nog een ondersoort van deze Rapunzel, de Ährige Teufelskralle (Witte rapunzel (Phyteuma spicatum subsp. spicatum)). Ährige betekent "spitse". Deze Rapunzel is duidelijk puntiger qua bloem dan de zwartblauwe
- Schwarze Rapunzel. Dit betekent "zwarte rapunzel".
De Spaanse naam is mij onbekend.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Phyteuma spicatum. Dit is de wetenschappelijke naam. Deze plant komt niet voor in Italië.
De Zweedse is Vitrapunkel. Dit betekent "witte rapunzel". Alleen de witte variant van deze soort komt voor in Zweden.
Voor de verspreiding van Witte rapunzel in Zweden zie deze kaart.
De Deense naam is Blå Rapunsel. Dit betekent "blauwe rapunzel".
De Noorse naam is Blåvadderot
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Licht beschaduwde, soms zonnige plaatsen op vochtige tot vrij natte, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure tot kalkhoudende, humeuze grond (leem, zand en mergel).
Groeiplaats
Bossen (loofbossen, beekbegeleidende bossen en langs bospaden in hellingbossen), grasland (greppelkanten, hooiland, beekdalgrasland, hellinggrasland) en bergweiden), bermen en waterkanten (slootkanten en langs beken).
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam in Zuid-Limburg en zeer zeldzaam in Noord-Drenthe, Noord-Brabant, bij Nijmegen, in het zuiden van Twente en in de Achterhoek.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam, maar plaatselijk iets minder zeldzaam.
Wallonië
Vrij algemeen in de Ardennen en delen van Lotharingen en zeldzaam in het Maasgebied.
Meer
Zie ook de wetenschappelijke verklaring.
Verspreiding Zwartblauwe rapunzel
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten