Allium vineale (Kraailook)

Persoonlijk fiets ik deze plant altijd voorbij als hij nog niet in bloei staat met het idee, "zal wel een verwilderde ui zijn. Een beetje gelijk had ik dan weer wel. Kraailook is familie van de ui maar ook ongelijk. Kraailook is niet een verwilderde plant maar een algemene inheemse plant. Maar helaas wordt hij vaak voor de bloei weggemaaid. Want Kraailook bloeit in Juni (maaitijd!), Juli en Augustus.

Er komen in minstens 6 soorten Look (Allium) in het wild voor in Nederland:

• Armbloemig look (Allium paradoxum) - vrij zeldzaam
• Bieslook  (Allium schoenoprasum) - vrij zeldzaam
• Daslook (Allium ursinum) - algemeen
• Kraailook  (Allium vineale) - algemeen
• Moeslook (Allium oleraceum) - zeldzaam
• Slangenlook (Allium scorodoprasum) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Allium vineale L

De verklaring voor het woord Allium is onzeker. Er zijn meerdere mogelijke verklaringen o.a.:

• Het woord is afgeleid van het Latijnse werkwoord Olere. Dit betekent "ruiken".
• Allium is afgeleid van het Griekse ἀλέω/aleo dat "vermijden" betekent. Natuurlijk vanwege de ui/knoflookgeur.

Vineale is Latijn en betekent "druivenplant (in een wijngaard)". De plek waar deze plant vaak voorkwam. Oude Nederlandse namen voor Kraailook zoals Wijnberglook en Wijngaardlook verwijzen hier ook naar. De Franse en Duitse naam hebben dezelfde strekking.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Allium vineale in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk:  Wylde sipel
• English:Crow garlic
• Français: Ail des vignes
• Deutsch: Weinbergs-Lauch
• Espanõl: ?
• Italiano: Aglio delle vigne
• Svenska: Sandlök
• Norsk: Strandlauk
• Dansk: Sand-Løg

De Engelse naam is Crow garlic. Dit betekent "kraaien knoflook".Het woord Kraai(en) is als volgt te verklaren De meeldraden van Kraailook dragen uitsteeksels die langer zijn dan de helmdraden met de helmknoppen en die worden vergeleken met de poten van een kraai, vandaar de naam. Het mag dan wel wilde knoflook zijn. Toch kan je deze plant niet één op één vervangen met Gewone knoflook (Allium sativa). Deze knoflook (Allium vineale) schijnt een niet zo aangename nasmaak te hebben na gebruik.

De Franse en Duitse naam is nagenoeg gelijk, Ail des vignes/Weinbergs-Lauch. Dit is de Frans/Duitse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Spaanse naam is mij onbekend. Het aantal varianten is zo groot dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Aglio delle vigne. Dit betekent ook weer "knoflook van de wijngaarde".

De Zweedse, Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Sandlök/Strandlauk/Sand-Løg. Dit betekent "zandlook". Dit suggereert dat Kraailook een voorkeur heeft voor een zandige bodem maar aan de diverse verspreidingskaartjes te zien klopt dit niet.

Een kort verhaaltje over Kraailook als stadplant.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselrjke tot voedselrijke, vaak iets omgewerkte en kalkhoudende grond (zavel, klei, leem, löss, mergel, zand en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Grasland (o.a. weiland en hogere delen van uiterwaarden), bermen, lanen, bossen, bosranden (voedselrijke zomen), zeeduinen (ruderale plaatsen), rivierduinen, stadswallen, parken, wijngaarden, iets ruderale terreinen, langs spoorwegen (spoorbermen), rivierdijken en rotsachtige plaatsen.

Verspreiding

Nederland
Algemeen, maar vrij zeldzaam in het noordoosten en oosten van het land en in Flevoland.

Vlaanderen
Algemeen in de duinen en langs de Maas en vrij algemeen in de Leemstreek en op kalkrijke polderdijken.

Wallonië
Plaatselijk vrij algemeen, maar zeer zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noordwest-Afrika, op enige eilanden in de Atlantische Oceaan en in Europa, behalve in het hoge noorden en noordoosten. Ingeburgerd in Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten