Algemeen
Je moet even zoeken want Kleine Majer is geen opvallende plant. Alleen de stengelblaadjes zijn iets apart. Elk blaadje heeft een zogenaamde afgeknotte top (zie foto's) met daarin een hééél klein puntje, dit laatste is niet altijd even duidelijk. Bij het hoofdstuk Ecologie en Verspreiding van verspreidingatlas.nl staat 'Goudzuring (Rumex maritimus), vaak als pionier op open en zonnige, natte en drooggevallen, voedselrijke, zoete of brakke, stikstofrijke bodems, bestaande uit zand, zavel, klei en veen'. Dit is de deftige omschrijving van een pioniersplant. Bij Kleine majer is dit net zo.Ik zag de plant dus pas als eerste toen er in mijn woonomgeving op sommige plekken werd herbestraat. Dus niet in het plaatselijke stadspark, een berm e.d. Kleine majer bloeit in Juli tot en met de herfst.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Amaranthus blitum L.
Amaranthus komt van het Oudgriekse , ἀμάραντος/Amaranth dat "onsterfelijk" betekent. Het voorvoegsel ἀ- betekent "zonder", en het werkwoord μαραίνω betekent "verbruiken/ uitputten" . Dus totaal ongeveer 'de plant blijft bloeien zonder te verwelken".
Blitum (Latijn) betekent "Melde" of "een ordinaire groente, vaak word hier Spinazie bedoeld. Deze plant is al eeuwen bekend als tuinplant en werd als spinazie gegeten. Capitulare de villis vel curtis imperii (of imperialibus ) is een wetgevingshandeling ( capitular) daterend uit de late 8e of vroege 9e eeuw . Hierin noemt Karel de Grote o.a. een verplichte lijst met planten en bomen die in de koninklijke tuinen moesten worden aangeplant. Deze plant, bekend bij hem als Blidas kwam ook op deze lijst voor. Ook Theophrastus kende de plant al. Hij noemde de groente bliton of blitum
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Amaranthus blitum in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Lytse amarant
- English: Purple Amaranth, Guernsey Pigweed
- Français: Amarante sauvage
- Deutsch: Aufsteigender Amarant
- Espanõl: ?
- Italiano: Amaranto blito
- Svenska: Mållamarant
- Norsk: Blyamarant
- Dansk: Plet-Amarant
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Purple Amaranth of Guernsey Pigweed. Dit betekent "purperen Amarant en Guernsey varkenskruid. De zaden van deze Amarant-soort (zie eerste gedeelte van de wetenschappelijke) zijn purper gekleurd (persoonlijk vind ik ze roze/rood). Of er word de kleur van de stengelbladeren mee bedoeld die soms purperachtig kleuren. In Groot-Brittannië werd het voor het eerst in het wild waargenomen in 1771 toen het opdook in Essex. Het kwam vaker voor op verspreide locaties in het zuiden van Engeland in de 19e eeuw, maar is sindsdien afgenomen. De plant is gevestigd op Guernsey en elders als een toevallige plant, die opkomt op braakliggende grond, vuilnisbelten en bebouwde gebieden, waarschijnlijk van wolafval, kokosvezels of vogelzaad. Persoonlijk denk ik dat de naam hiermee te maken heeft.
Voor de verspreiding van Kleine majer in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Amarante sauvage. Dit betekent "wilde Amarant. Niet dat er een niet wilde (cultivar) variant is. Maar ik weet dat Amarant als spinazie word gegeten en dat denk dus dat deze plant als een soort wilde spinazie word gezien (Amarant is absoluut geen familie van de spinazie-plant).
De Duitse naam is Aufsteigender Amarant. Dit betekent "opstijgende Amarant". Alhoewel de plant meestal al word waargenomen als die typische stengelblaadjes te zien zijn is het echt een plant die de hoogte in gaat maar dit is niet altijd het geval. Dit in tegenstelling tot de Liggende majer (Amaranthus deflexus).
Voor de verspreiding van Kleine majer in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij onbekend.
De Italiaanse naam is Amaranto blito. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Zweedse naam is Mållamarant. De betekenis hiervan is mij nog onbekend
Voor de verspreiding van Kleine majer in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is mij nog onbekend.
De Deense naam is Plet-Amarant. Dit betekent "gevlekte Amarant". Alleen in de Flora Batava (zie foto's) en op waarnemingen.nl word een vlek van diverse kleuren aan de onderkant van het blad genoemd.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen op matig vochtige tot droge, matig voedselrijke grond. De plant is goed bestand tegen betreding (zand of stenige plaatsen).
Groeiplaats
Perken, kwekerijen, tussen straatstenen, waterkanten (zandige rivieroevers), akkers (hakvruchtakkers), moestuinen, plantsoenen, kassen en stortplaatsen.
Verspreiding
Nederland
Vrij zeldzaam in het westen en zeldzaam langs de grote rivieren. Elders zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Vrij zeldzaam.
Wallonië
Zeldzaam.
Wereld
Oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied. Nu in alle werelddelen.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Kleine majer
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
