Atriplex patula (Uitstaande melde)

Uitstaande melde is zo gewoon en zo weinig opvallend, niet de grootte maar het bloeiende gedeelte, dat er weinig mooie foto's van bestaan. Hopelijk brengt dit artikel een beetje verandering hierin. De vorm van de stengelbladeren is zo variabel dat dit niet gebruikt moet worden als determineerkenmerk. Wel is handig om te bedenken waar je bent. In dit geval is dit zeker belangrijk omdat je dan redelijk zeker bent welke soort het wel of niet is. Uitstaande melde bloeit in Juli tot en met September.

 Er komen minstens12 soorten Melde (Atriplex) in het wild voor in Nederland:

• Gelobde melde (Atriplex laciniata) - Zeer zeldzaam
• Gesteelde / Gewone zoutmelde (Atriplex pedunculata / portulacoides) - Vrij zeldzaam
• Gesteelde spiesmelde (Atriplex longipes) - Zeldzaam
• Gesteelde zoutmelde (Atriplex pedunculata) - Zeer zeldzaam
• Gewone zoutmelde (Atriplex portulacoides) - Vrij zeldzaam
• Grijze melde (Atriplex micrantha) - Zeldzaam
• Hoornmelde (Axyris amaranthoides) - Zeer zeldzaam
• Kustmelde (Atriplex glabriuscula) - Zeldzaam
• Spiesmelde (Atriplex prostrata) - Algemeen
• Strandmelde (Atriplex littoralis) - Vrij zeldzaam
• Tuinmelde (Atriplex hortensis) - Zeldzaam/Verwilderd
• Uitstaande melde (Atriplex patula) - Algemeen

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?

De officiële wetenschappelijke naam is Atriplex patula (L.)

Net zoals de Engelse en Franse naam (Orache/Arroche) het woord Atriplex ook afgeleid het Oudgriekse ἀτράφαξυς (atráphaxus). De betekenis hiervan is onbekend maar met dit woord word op wetenschappelijke wijze een Lid uit het Meldegeslacht aangeduid.

Patula betekent "wijd verspreid", net als de Nederlandse naam.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus.

In 1753 beschreef hij Atriplex patula in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Platte melt
• English: Common orache
• Français: Arroche étalée
• Deutsch: Spreizende Melde
• Espanõl: Armuelle
• Italiano: Atriplex patula
• Svenska: Vägmålla
• Norsk: ?
• Dansk: Svine-Mælde

De Engelse naam is Common orache. Dit betekent "gewone Orache". 

Veel plantensoorten beginnen met de naam Gewoon/Gewone. Hiermee word vaak bedoelde 'de meest voorkomende'. Het betekent niet dat deze soort niet zeldzaam is. Dit is afhankelijk van de soort.  Ook vaak word met het woord Gewoon/Gewone onderscheid gemaakt tussen soorten uit het zelfde geslacht. Bijv. harige/glanzende/grote etc. Dit alles geldt ook voor het woord Vulgaris/Vulgare dat vaak aan het eind van een wetenschappelijke naam staat.

Orache is via heel veel talen afkomstig uit het Oudgriekse ἀτράφαξυς (atráphaxus). Maar de betekenis hiervan is onbekend. Een Orache soort is in Engeland altijd een Melde (Atriplex) soort.

Voor de verspreiding van Uitstaande melde in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Arroche étalée. Dit is de Franse benaming voor de gehele Nederlandse naam. Net zoals in Engeland heet elke Melde-soort (Atriplex) Arroche.

De Duitse naam is Spreizende Melde. Dus de Duitze benaming voor de volledige Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Uitstaande melde in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Armuelle. Dit is net als in Engeland en Frankrijk de algemene naam voor een Melde-soort in Spanje. Maar welke is mij onbekend.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is de volledige wetenschappelijke naam. Waarom dit is is mij onbekend. De plant komt in geheel italië voor.

De Zweedse naam is Vägmålla. Dit betekent letterlijk "wegmarkering". Een beetje verwarrende naam voor een plant zonder expliciete kleur.

Voor de verspreiding van Uitstaande melde in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is mij nog onbekend.

De Deense naam is Svine-Mælde. Dit betekent "varkensmelde". Waarom is mij onbekend. Ik dacht altijd dat Melde als een soort spinazie gegeten werd. En dus niet door varkens.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op vochtige, zeer voedselrijk, vaak bemeste en betreden, liefst wat zwaardere grond. Zelden op zilte grond (zand, leem, klei en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Wegranden, akkers (hakvruchtakkers), moestuinen, bij mesthopen en voederkuilen, ruigten, verstoorde grond, braakliggende grond, op puin en waterkanten (langs de Maas in de oeverzone op grindbanken).

Verspreiding

Nederland
Algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen, maar zeldzamer in streken met een zure zandbodem.

Wallonië
Algemeen, maar wat minder algemeen in de Ardennen.

Wereld
Gematigde streken op het noordelijk halfrond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten