Algemeen
Als je een plant vindt met bloemen die ongeveer 6-10 kroonblaadjes!! hebben en als de onderste bladeren omgekeerd eivormig staan in een rozet met de bloemsteel er "doorheen geboord" dan weet je bijna zeker dat het de Bitterling is. Samen met de Herfstbitterling (Blackstonia perfoliata subsp. serotina) zijn dit de enige twee, zeldzame, Blackstonia soorten die in het wild voorkomen in Nederland. Het verschil is moeilijk maar woord uitgelegd op de site van waarnemingen.nl Hij bloeit vanaf Juli tot en met Oktober.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Blackstonia perfoliata subsp. perfoliata (L.) Huds en Blackstonia perfoliata subsp. serotina (Rchb.) Vollmann
Blackstonia is genoemd naar de apotheker John Blackstone (1660-1743).
Perfoliata is afgeleid van de Latijnse woorden per (door) en folium (blad)met bladen, waarbij de steel schijnbaar door het blad is gegroeid.
Subsp. is een afkorting van subspecies. Dit is Latijn en betekent letterlijk "onder de soort". Hiermee wordt bedoeld dat het geen losstaande soort is maar een iets afwijkende plant dan zijn/haar originele soort.
Serotina (Latijn) betekent laat bloeiend. Deze plant is nog in September/Oktober te zien.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. en Hudson Rchb. en Vollmann.
L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als eerste als Gentiana perfoliata in de publicatie Species Plantarum.
Huds. staat voor William Hudson (1730 - 23 mei 1793) was een botanicus en apotheker. Hij werkte van 1765 tot 1771 eveneens mee aan de publicatie Praefectus Horte. Ook deelde hij de door John Ray (1627-1705) beschreven planten in volgens de classificatie van Carl Linnaeus. In 1762 herschreef hij de soort als Blackstonia perfoliata in de publicatie Flora Anglica.
Rchb. staat voor Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach (8 januari 1793 -17 maart 1879) was een Duitse natuuronderzoeker (zoöloog en botanicus). In 1818, werd hij de huidige professor een instructeur voordat hij in 1820 werd benoemd tot directeur van het natuurhistorisch museum van Dresden en een professor aan de Chirurgisch-Medische Academie in Dresden, waar hij vele jaren bleef. Hij was later de grondlegger van de botanische tuinen van Dresden en medeoprichter van de dierentuin van Dresden. Hij beschreef de soort als Blackstonia perfoliata subsp. serotina. Aangezien dit een ondersoort is is dit kennelijk nooit goed gedocumenteerd. Dus ik weet niet wat Vollman (zie hieronder) uiteindelijk heeft gewijzigd.
Vollmann staat voor Franz Vollmann (1858-1917) German botanist.
Meer
Zie ook de Nederlandse naam.
Namen in andere talen
- Giel skieppeklokje
- English: Yellow-wort
- Français: Blackstonie perfoliée, Gentiana perfoliata, Chlora perfoliata
- Deutsch: Spätblühender Bitterling, Durchwachsenblättrige bitterling
- Espanõl: Centaura amarilla
- Italiano: Centauro giallo.
- Svenska: Gulört
- Norsk:
- Dansk: Gul Bitterurt
verklaring Buitenlandse namen
Er zijn drie Franse namen:
- Blackstonie perfoliée. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
- Gentiana perfoliata. Dit is een combinatie van de familienaam waar deze plant onderdeel van uit maakt, de Gentiaanfamilie (Gentianaceae) en de wetenschappelijke naam.
- Chlora perfoliata. Chlora is Latijn en betekent "een soort medicament". Perfiolata wordt bij de wetenschappelijke naam uitgelegd.
De Duitse naam is Spätblühender Bitterling. Dit betekent "laat bloeiende bitterling".
De Spaanse naam is Centaura amarilla. Dit betekent "gele centaur". Dit betekent "gele korenbloem". Als je deze naam opzoekt bij Google afbeeldingen zie je afbeeldingen van Centaurea collina (Gele korenbloem) en Bitterling. Maar je word bij deze naam op het verkeerde been gezet want de Bitterling behoort tot een hele andere familie, de Gentiaan-familie en de Korenbloem behoort tot de Composieten-familie. Daarom is de meest gebruikte naam mij onbekend.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Centauro giallo. Dit betekent ook "gele centaur". De uitleg hiervan staat bij de Spaanse naam. Het betreft hier wel de algemene benaming voor de soort Bitterling (Blackstonia perfiolata). Een onderscheid zoals in Nederland, Herfst en Zomerbitterling, is er niet. Wel is er een ondersoort Blackstonia perfiolate subs. intermedia beschreven.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam voor een Bitterling, er is geen verschil tussen Zomer- en Herfstbitterling op deze site , is Gulört. Dit betekent "geelkruid", net als de Engelse naam. Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".
Er is ook geen verschil tussen Zomer en Herfstbitterling op de verspreidingskaart dus voor de verspreiding van Bitterling in Zweden zie deze kaart.
De Deense naam is Gul Bitterurt. Deze naam verschilt niet veen van de Zweedse naam. Gul betekent "geel". Bitterurt betekent "bitterkruid".
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier) op vochtige tot natte, matig voedselarme, kalkrijke, humusarme grond (zand met veel schelpgruis).
Groeiplaats
Zeeduinen (duinvalleien en langs duinpaadjes), drooggevallen zandplaten, voormalige strandvlakten, op molshopen, rotsachtige plaatsen, grasland (kalkgrasland) en opgespoten (kalkrijke) grond.
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam langs de kust van o.a. Voorne en Goeree en in de Lauwersmeerpolder.
Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.
Wallonië
Niet in Wallonië.
Wereld
Herfstbitterling en Zomerbitterling: Zuidwest-Azië, Noordwest-Afrika en Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot in Zuidwest-Frankrijk en het Bovenrijndal bij Mainz, met Nederland als voorpost.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
