Blitum virgatum (Rode aardbeispinazie)

Rode aardbeispinazie is, wat je tegenwoordig noemt, een vergeten groente. Het blad is smakelijk (het is te eten als spinazie), de rode schijnvruchten echter, die er juist zo aantrekkelijk uitzien, zijn qua smaak niet noemenswaardig. Van oorsprong komt Rode aardbeispinazie, een lid uit de Ganzenvoetfamilie (Chenopodiaceae), voor in het het Atlasgebergte en de Zuideuropese en Middenaziatische gebergten. De plant bloeit in Juni, Juli en Augustus.

Er komen minstens 3 Blitum soorten in het wild voor in Nederland:

• Brave hendrik (Blitum bonus-henricus) - zeer zeldzaam
• Rode aardbeispinazie (Blitum virgatum) - zeldzaam
• Trosaardbeispinazie (Blitum capitatum) - zeer zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Blitum virgatum L.

Het geslacht Blitum werd voor het eerst beschreven in 1753 door Carl Linnaeus in Species Plantarum , Vol. 2, pag. 4. Sinds de tweede helft van de 19e eeuw werden Blitum- soorten gegroepeerd in het geslacht Chenopodium (Chenopodium is samenstelling uit het Grieks van χήν/chēn' dat "gans" betekent en πόδιον/podion dat "voetje" betekent. Dit n.a.v. de onderste stengelbladeren die op een ganzenpootje lijken. Ik zei specifiek de onderste stengelbladeren want de bovenste bladeren zijn spiesvormig). In 2012 werden sommige Chenopodium-soorten weer teruggeplaatst in hun eigen geslacht Blitum. 

Blitum (Latijn) betekent "Melde" of "een ordinaire groente.

Virgatum komt van Virga (Latijn) en betekent "dunne groene tak". Waarschijnlijk vanwege de groeiwijze. Dus eerst veel tak en blad. Dan pas bloem en vrucht.

Chenopodium is samenstelling uit het Grieks van χήν/chēn' dat "gans" betekent en πόδιον/podion dat "voetje" betekent. Dit n.a.v. de onderste stengelbladeren die op een ganzenpootje lijken. Ik zei specifiek de onderste stengelbladeren want de bovenste bladeren zijn spiesvormig.

Foliosum is afgeleid van Follum (Latijn) en betekent "blad". Dit omdat de bladeren van deze op ganzenpoten lijken (net zoals de rest van de van de rest van de Ganzenvoetfamilie)

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Blitum virgatum in de publicatie Species Plantarum. Maar in 1601 werd de plant al voor het eerst beschreven door Carolus Clusius.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Framboazemealje
• English: Strawberry Goosefoot
• Français: Épinard fraise rouge
• Deutsch: Echter Erdbeerspinat
• Espanõl: Bledomora
• Italiano: Farinello foglioso
• Svenska: Bärmålla
• Norsk: Bærmelde
• Dansk: Aks-Jordbærspinat

De Engelse naam is Strawberry Goosefoot. Dit betekent "aardbeien ganzenvoet". De plant krijgt aardbeivormige schijnvruchtjes (wel eetbaar maar smaken naar bieten) en de plant is onderdeel van de Ganzenvoetfamilie (Chenopodioideae).

Voor de verspreiding van Rode aardbeispinazie in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Épinard fraise rouge. Épinard betekent "spinazie", Fraise betekent "aardbei" en Rouge betekent "rood". Dus weer "rode aardbeispinazie zoals de Nederlandse naam.

De Duitse naam is Echter Erdbeerspinat. Dit betekent ook weer "echte aardbeispinazie".

De Spaanse naam is Bledomora. Dit betekent "geen braam/moerbei", precies wat het is!

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Chenopodio foglioso. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk, Bärmålla/Bærmelde. Dit betekent bessenmelde.

Voor de verspreiding van Rode aardbeispinazie in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Aks-Jordbærspinat. Dit betekent "aar-aardbeispinazie".

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme plaatsen op droge, voedselarme tot matig voedselrijke, kalkrijke, omgewerkte grond (duinzand vermengd met organisch materiaal en rotsachtige bodem).

Groeiplaats
Zeeduinen (langs duinpaden, ruderale plaatsen, verstoorde grond), ruigten (kalkrijke ruigten), industrieterreinen in het kustgebied, mijnterreinen en berggebieden (o.a. onder overhangende rotsen waar veel dieren schuilen).

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam, maar plaatselijk algemeen in de Hollandse, kalkrijke duinen.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam ingeburgerd.

Wallonië
Niet in Wallonië.

Wereld
In het Atlasgebergte in Noordwest-Afrika en in gebergen in Zuid- en Midden-Europa en Midden-Azië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten