Brassica napus (Koolzaad)

Koolzaad komt oorspronkelijk uit het oostelijke deel van de Middellandse Zee waar de olie werd gebruikt voor consumptie en als lampolie. In India komt koolzaad rond 2000 v. Chr. al voor. De Romeinen kenden de plant. In Midden-Europa komt de plant sinds de veertiende eeuw voor. Vanaf de zeventiende eeuw wordt er een grotere oppervlakte koolzaad verbouwd en is koolzaad het belangrijkste oliegewas in Nederland en Noord Duitsland. In het begin werd de olie echter vooral in olielampen gebruikt. Vanaf het begin van de negentiende eeuw werd de olie ook meer en meer voor voedingsdoeleinden gebruikt. De olie smaakte echter bitter vanwege het hoge gehalte aan erucazuur, waardoor het gebruik voornamelijk beperkt bleef tot lampolie, smeermiddel in stoommachines en voor de productie van zeep. Door het hoge gehalte aan erucazuur was koolzaad ook ongeschikt als veevoer. In de beide wereldoorlogen werd de teelt in Duitsland sterk uitgebreid, vooral voor de productie van margarine. Later kwam er m.b.v. modificatie technieken Koolzaadolie op de mark die wel beter geschikt was voor menselijke consumptie. Een veel uitgebreider verhaal over Koolzaad is te vinden op Wikipedia. Deze plant bloeit vanaf April tot en met Augustus.

Koolzaad is een een- of tweejarige plant uit de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae). De plant lijkt veel op Raapzaad (Brassica rapa). Het verschil is echter minimaal en alleen een goede flora bied misschien uitkomst. Gelukkig staat er op de website van Floron een determinatiehulp. Ook op het forum van waarnemingen.nl staat een soortgelijke tabel.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 4 soorten Brassica in het wild voor in Nederland:

• Kool/Wilde kool (Brassica oleracea) - algemeen/verwilderd gewas
• Koolzaad (Brassica napus) - algemeen
• Raapzaad (Brassica rapa) - algemeen
• Zwarte mosterd (Brassica nigra) - algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Brassica napus L.

De herkomst van het woord Brassica is onduidelijk. Misschien komt het wel van het Keltische woord Bresic wat "Kool" betekend.

Het woord Napus (Latijn) betekend "knol/raap" wat iets zegt over de eetbare wortels van de plant.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Brassica napus in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook Nederlandse verklaring.

• Frysk: Koalsied
• English: Rapeseed
• Français: Navet
• Deutsch: Raps
• Espanõl: Colza
• Italiano: Colza
• Svenska: Raps
• Norsk: Raps
• Dansk:Raps

De namen van Alle landen betekenen hetzelfde, "raap/knol (zaad)".

Voor de verspreiding van Brassica napus in Engeland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van Brassica napus in Zweden zie deze kaart.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op vochtige, voedselrijke, omgewerkte grond (zand, leem, zavel en klei).

Groeiplaats
Braakliggende grond, waterkanten (rivieren en sloten), ruderale plaatsen, ruigten (voedselrijke ruigten), bermen en dijken (omgewerkte plaatsen) en langs spoorwegen (spoorbermen).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen.

Vlaanderen
Verwilderd. Niet ingeburgerd.

Wallonië
Verwilderd en plaatselijk ingeburgerd.

Wereld
Op veel plaatsen verwilderd en plaatselijk ingeburgerd.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten