Algemeen
Deze plant is familie van de Aronskelken (Araceae). Deze familie is namelijk heel bijzonder. Eigenlijk kennen veel mensen deze alleen van het tropisch oerwoud. Een familie uit zuid-Amerika, jawel het tropisch oerwoud. Op de dag van de opening van de bloemschede (hij gaat bloeien) verspreidt de bloemloze knots een sterke aas- of mestgeur. Op deze geur komen insecten af die hun voedsel in aas of mest vinden. Ze landen op de lichtgekleurde binnenkant van de bloemschede, glijden uit en vallen in de ketel (een soort afgesloten holle ruimte waar de daadwerkelijke vrouwelijke en mannelijke bloemetjes zich bevinden). De gevangenschap van deze insecten duurt een dag. Dit geeft de bloem de tijd voor bestuiving. Daarna krijgen de insecten (in dit geval motmugjes van het geslacht Psychodidae) de kans de bloem te verlaten en op weg te gaan naar de volgende Aronskelk.
Deze plant heeft de eigenschap, thermogenese. Slechts 11 van de 450 bloeiende plantenfamilies heeft dit. Thermogenese is een chemische reactie waarbij warmte ontstaat die word gebruikt om naast geur bijv. insecten te lokken. Het werd ontdekt door Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck op de Arum italicum in 1777 en bestudeerd door de Zwitserse botanicus Alphonse Louis Pierre Pyrame de Candolle.
Sindsdien hebben botanici veel warmteproducerende bloemen, bloeiwijzen of kegels gevonden: naast de (Aronskelken) Araceae zijn er de Lotus (Nelumbonaceae ), sommige (Waterlelies) Nymphaeaceae , (bijv. Pijpbloem) Aristolochiaceae , Palmen ( Arecaceae ), Annonaceae , Magnoliaceae , Illiciaceae , Rafflesiaceae , Winteraceae en Cycadaceae.
Deze plant is de enige soort Calla die in het wild voor komt in Nederland. Er zijn nog 2 leden van de familie Aronskelken die opdezelfde wijze bloeien en op Slangenwortel lijken, maar dit zijn andere soorten, Arum. De Gevlekte aronskelk (Arum maculatum) en de Italiaanse aronskelk (Arum italicum). Slangenwortel bloeit in Mei en Juni.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Calla palustris L.
Er zijn drie verklaringen:
- Calla (Latijn) betekent "schoon", wat betrekking heeft tot het mooie uiterlijk van de plant.
- Calla betekent volgens sommige bronnen "onzeker", misschien slaande op de bloeiperiode van de plant die zich soms slechts eens per twee jaar zou voordoen.
- Calla (Grieks) komt van kallos en betekent "lichamelijke schoonheid", wat ook weer betrekking heeft op het uiterlijk van de plant.
Veel planten hebben bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam de woorden aqua/aquatica/aquatila of palustris gekregen. Al deze plantensoorten komen dan bij of in water voor. Soms verdraagt de plant brak (zoutig) water, maar er is in ieder geval een (zeer) vochtige bodem nodig. De naam dient ook vaak ook ter onderscheid van andere soorten. Aqua is Latijn en betekent "water". Aquatica is Latijn en betekent "modderige/moerasachtige grond of levend bij/in het water". Aquatila is Latijn en betekent "gebied bij het water". Palustris is Latijn en betekent "moeras (achtig)".
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Calla palustris in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Slangewoartel
- English: Bog Arum
- Français: Arum d'eau
- Deutsch: Schlangenwurz
- Espanõl: ?
- Italiano: ?
- Svenska: Missne
- Norsk: Myrkongle
- Dansk: Kærmysse
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Bog Arum. Dit betekent "moeras arum". Dit lid van de Aronskelken familie (zie ook bijv. Arum maculatum (Gevlekte aronskelk)) die graag in een vochtige omgeving groeit.
Er zijn twee verklaringen voor het woord Arum:
- De naam Arum komt van aros (Grieks) en betekent "nuttig". De Grieken die de plant Aron noemden, schijnen ermee te hebben willen aanduiden, dat de zetmeelrijke knollen na koken eetbaar, en dus nuttig, zijn.
- Volgens Plinius zou Arum afkomstig zijn van het Egyptische Ar, waaruit het Griekse Aron is ontstaan, dat Slangewortel of Adderwortel beduidt. Een oud bijgeloof was dat, dat wie een wortelknol bij zich droeg geen last had van Adderbeten.
Voor de verspreiding van Calla palustris in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Arum d'eau. Dit betekent "arum van het water. Een kleine variatie op de vorige naam.
De Duitse naam is Schlangenwurz. Dit is de Duitse benaming voor de Nederlandse naam.
De Zweedse naam is Missne. De verklaring voor dit woord is nog onbekend.
De Noorse naam is Myrkongle. Dit betekent "moeraskegel/denneappel". Dit verwijst naar de vochtige groeiomgeving en de vorm van de bloeikegel, het gedeelte met stamper en meeldraden die middenin de witte bloeischede verschijnt.
De Deense naam is Kærmysse. Kær betekent "moeras". De verklaring voor het woord Mysse is nog onbekend.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, soms licht beschaduwde plaatsen in of aan zoet, matig voedselarm tot voedselrijk, beschut, stilstaand tot zwak stromend, ondiep, zuurstofarm, zwak zuur water met een bodem van laagveen, leem of zand met een dikke laag rottingsslik.
Groeiplaats
Moerassen, langs oevers en in het water (drijftillen, verlandende sloten, kleine laagveenplassen, luwe hoeken van plassen, door meeuwen bemeste vennen, spoorsloten, aan de rand van niet of weinig bevaren vaarten, brede sloten in laagveengebieden, beek- en rivierarmen, hoogveenkanalen) en soms in bossen (moerasbossen).
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam in het oosten en midden van het land en in het Hollands-Utrechts en Noordwest-Overijssels laagveengebied.
Vlaanderen
Zeldzaam in de Kempen. Elders zeer zeldzaam.
Wallonië
Zeer zeldzaam. Nog slechts op 1 plaats.
Wereld
Koel-gematigde streken op het noordelijk halfrond, plaatselijk tot voorbij de poolcirkel. In Europa westelijk tot in Nederland.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Calla palustris
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
