Algemeen
Zoals het verspreidingskaartje van Floron laat zien word de Rode spoorbloem massaal ingezaaid. Niet in de berm of heemtuin e.d maar in de tuin. Officieel staat er in de beschrijving bij de verspreidingsatlas.nl ingeburgerd vanaf 1975 tussen 1999. Maar ik zie deze plant pas de laatste jaren (2023) massaal verschijnen tussen de stoeptegels e.d. Het is een klassiek geval van een ontsnapte tuinplant en het is een schoolvoorbeeld van urbane (stedelijke) flora. Tenminste in Nederland. Bij onze naburige landen komt Rode spoorbloem aanzienlijk minder voor. De plant komt uit Zuid-Europa.
Rode spoorbloem bevat meer valepotriaten ( Valepotriate is de naam voor een groep plantaardige ingrediënten die voorkomen in de valeriaanplanten) dan de medicinale Echte valeriaan (Valeriana officinalis) maar bevat echter geen etherische olie of alkaloïden, dus niet de geur van Valeriaan. Je ziet de naam Valeriaan, of een variant hierop, dan ook in meerdere talen terug.
Rode spoorbloem bloeit in Juni tot en met September.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Centranthus ruber (L.) DC.
Centranthus is afgeleid van het Griekse woord Kentron (κέντρον), dat "uitloper" of "scherpe punt" betekent. Dit verwijst naar de vorm van de uitloper (de spoor) van de bloem. En Anthus wat is afgeleid van het Griekse woord Anthos (ἄνθος), dat "bloem" betekent. Dit is een veelgebruikt achtervoegsel in het botanisch Latijn dat wordt gebruikt om een bloeiende plant aan te duiden.
Ruber is afgeleid van het Latijnse woord Ruber dat "rood" betekent. Dit verwijst rechtstreeks naar de rode of roodachtig roze bloemen van de plant, die trouwens soms ook wit kan zijn.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (L.) en DC.
L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soorr als Valeriana rubra in de publicatie Species Plantarum.
DC. staat voor Augustin Pyramus de Candolle (4 februari 1778 – 9 september 1841). Hij was een Zwitsers botanicus. In 1815 beschreef hij (samen met Chevalier de Lamarck) Centranthus ruber in de publicatie Flore Française.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: ?
- English: Red Valerian
- Français: Centranthe rouge, Valériane rouge
- Deutsch: Rote Spornblume
- Espanõl: ?
- Italiano: Camarezza comune, Valeriana rossa
- Svenska: Pipört
- Norsk: Rød sporeblom
- Dansk: Rød Sporebaldrian
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Red Valerian. Dit betekent "rode Valeriaan". Zoals gezegd in de paragraaf algemeen staat beschreven dat de plant alle stoffen bevat die Valeriaan ook heeft behalve de geurstoffen. Dus Rode spoorbloem ruikt niet zo sterk als Valeriaan.
Voor de verspreiding van Rode spoorbloem in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Centranthe roug of, Valériane rouge. De eerste naam is de Franse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam de het woord Rouge dat natuurlijk "rood" betekent, de bloemkleur. De tweede naam betekent ook "rode Valeriaan" net als de Engelse naam.
De Duitse naam is Rote Spornblume. Dit is de Duitse benaming voor de gehele Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van de Rode spoorbloem in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik niet weet wat de meest gebruikte naam is.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Camarezza comune of Valeriana rossa. Het woord Camarezza is mij onbekend. Comune betekent "gewoon/veel voorkomend. Valeriana rossa is De Italiaanse benaming voor bijv. de Engelse naam.
De Zweedse naam is Pipört. De betekenis hiervan is mij nog onbekend.
Voor de verspreiding van de Rode spoorbloem in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Rød sporeblom/Rød Sporebaldrian. Dit betekent Rode spoorbloem/rode Valeriaan.
De Deense naam is
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige plaatsen op steenachtige grond.
Groeiplaats
Rotsspleten, rotswanden, oude muren, waterkanten (kademuren) en andere steenachtige plaatsen.
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam verwilderd en mogelijk ingeburgerd tussen Leiden, Haarlem en in Middelburg.
Vlaanderen
Op een aantal plaatsen ingeburgerd.
Wallonië
Al sinds lang ingeburgerd in de Maasvallei (vrij zeldzaam). Elders zeldzamer.
Wereld
Oorspronkelijk uit Zuidwest-Azië, het Middellandse Zeegebied (Noord-Afrika en Zuid-Europa), noordelijk tot in de zuidelijke Alpen. Plaatselijk ingeburgerd in West-Europa.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Rode spoorbloem
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
