Algemeen
Het lelietje-der-dalen werd gekozen als de nationale bloem van Finland in 1967, de 50ste verjaardag van de onafhankelijkheid van Finland. De bloeiende tong werd ook afgebeeld op de Finse munt van tien cent, ontworpen door Antti Neuvonen , die in gebruik was in 1990-2001.
Samen met Finland was de plant ook de nationale bloem van voormalig Joegoslavië . Bovendien wordt de taal afgebeeld in verschillende wapenschilden, zoals bijv. de gemeentelijke wapenschilden van het Noorse Lunner en het Zweedse Mellerud.
Wanneer de plant is meegekomen naar Nederland is mij onbekend. In eerste instantie is Lelietje van dalen geplant rond landgoederen en kasteeltuinen (zoals vele Stinzenplanten). De elk jaar terugkerende plant gedijde goed in de Nederlandse grond en vestigde zich zo definitief in Nederland. Van oorsprong is Lelietje van dalen een bosplant. Het is een liefhebber van loofbossen (eiken, beuken) en een vochtig tot matig voedselrijke bodem op een licht beschaduwd plekje. Zoals het verspreidingskaartje ook goed laat zien doet hij het ook goed in de duinen. De gele stippen laten zien dat deze plant veelvuldig word "ingezaaid". De plant is ook een erg populaire tuinplant en hij wordt ook veelvuldig verwerkt in bouquetten e.d. Alle delen van de plant zijn potentieel giftig , inclusief de rode bessen die aantrekkelijk kunnen zijn voor kinderen. (er zijn na onderzoek wel 38 giftige stoffen aangetoond). Bij inslikken kan de plant buikpijn, misselijkheid, braken en een onregelmatige hartslag veroorzaken. Het is de enige Convallaria-soort die in het wild voor komt in Nederland. Lelietje van dalen bloeit in Mei en Juni.
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
De officiële wetenschappelijke naam is Convallaria majalis L.
De plant heette vroeger Lilium convallum. Dit is letterlijk vertaald "lelie der dalen". Daar is later Convalaria uit ontstaan. Dit is afgeleid van Convallis (Latijn) en betekent "dal/vallei", wat iets zegt over de voorkeur van groeiplaats.
Majalis (Latijn) betekent "in mei bloeiend", wat iets zegt over de bloeitijd.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Convallaria majalis in de publicatie Species Plantarum.
Alle namen in andere talen verwijzen naar de vroege bloei, Mei en de vorm van een klokje. Ook het dal en de vallei komen vaak terug.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- English: Lily-of-the-Valley
- Français: Muguet de mai
- Deutsch: Maiglöckchen
- Espanõl:
- Italiano: Mughetto
- Svenska: Liljekonvalj
- Norsk: Liljekonvall
- Dansk: Liljekonval
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam Lily-of-the-Valley. Dit betekent precies hetzelfde als de Nederlandse, Lelietje van dalen.
Voor de verspreiding van Convallaria majalis in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Muguet de mai. Muguet is afgeleid van muskus. Het Lelietje van dalen ruikt naar muskus. Uit de bloemen kan geen etherische olie worden gewonnen maar omdat de geur zeer populair is in de parfumerie en de cosmetica, wordt deze met behulp van geurstoffen samengesteld. De mai betekent "van Mei" en wel heel specifiek de 1e Mei. Wat in Nederland de Rode roos is is in Frankrijk het Lelietje van dalen. Ook heeft deze plant veel meer symboliek wat betreft de 1e Mei. Hier is veel op internet over te vinden.
De Duitse naam is Maiglöckchen. Dit betekent "meiklokje". Zie ook weer de Nederlandse verklaring.
De Italiaanse naam is Mughetto. Deze naam is gelijk aan de Engelse naam en betekent ook "muskus". De volledige uitleg staat daar. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.
De Zweedse Noorse en Deense naam zijn min of meer gelijk, Liljekonvalj/Liljekonvall. Deze naam is afgeleid van de wetenschappelijke naam.
Voor de verspreiding van Convallaria majalis in Zweden zie deze kaart.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Beschaduwdetot halfbeschaduwde plaatsen op matig droge tot matig vochtige, matig voedselrijke, zwak zure grond (leem, löss, zand, mergel en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Bossen (loofbossen, parkbossen en landgoedbossen), zeeduinen (duinbossen), struwelen, brede houtwallen, brede hagen, grasland (bergweiden) en puin.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen op de hoge zandgronden, in de binnenduinrand en Zuid-Limburg en zeldzaam in het rivierengebied, in laagveengebieden, in zeekleigebieden en in Flevoland.
Vlaanderen
Vrij algemeen, maar zeer zeldzaam in het kustgebied.
Wallonië
Vrij algemeen.
Wereld
In het grootste deel van Europa, in de Kaukasus, hier en daar in West-Siberië en (in een andere vorm) in Oost-Azië. Ingeburgerd in oostelijk Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Convallaria majalis
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
