Convolvulus arvensis (Akkerwinde)

Akkerwinde komt bijna overal voor behalve in zuid-Friesland en Drente. Dit vanwege hoogveengrond waarop de plant minder goed groeit. Waar die wel groeit is het voor sommige mensen een plaag. Akkerwinde woekert door zijn "windgedrag" erg en doordat elk stukje plant weer in staat is een nieuwe plant te vormen is Akkerwinde vaak niet uit te roeien. Deze plant zet mensen vaak op het verkeerde been. Sinds de introductie van internet is de vraag vaak Akker of Haagwinde (Calystegia sepium/Convolvulus sepium). Vaak omdat de kleur van Haagwinde soms ook roze is. Er zijn diverse andere verschillen. Allemaal te vinden in een flora. Winde-soorten kennen sluitbeweging (thermonastie). Dat betekent dat ze sluiten bij koud en vochtig of bewolkt weer. Bij mooi weer gaan de bloemen meestal rond 07.00 uur tot 08.00 uur open en sluiten ze tussen 13.00 en 14.00 uur. Akkerwinde bloeit in Juni tot in de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 3 soorten Windes (Calystegia) in het wild voor in Nederland:

• Akkerwinde (Calysgia arvensis) - algemeen
• Haagwinde (Calystegia sepium/Convolvulus sepium) - algemeen
• Zeewinde (Convolvulus soldanella/Calystegia soldanella) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Convolvulus arvensis L.

Concolvulus stamt af van convolvere (Latijn) en betekend "o.a tezamen wikkelen". Dit slaat natuurlijk op het klimgedrag van deze plant.

Veel planten hebben als tweede wetenschappelijke naam Arvense/Arvensis of Campestre/Campestris gekregen. Al deze soorten kunnen overal voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant meestal geen specifieke bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient vaak ook ter onderscheid van andere soorten. Arvense/Arvensis komt van Arvum is Latijn en betekent "akker". Campestre/Campestris is Latijn en betekent "van het veld".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanist die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. Hij beschreef in 1753 Convolvulus arvensis voor het eerst in zijn publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Klimmer
• English: Field Bindweed,  Creeping Jenny
• Français: Laiteron des champs
• Deutsch: Ackerwinde
• Espanõl:  Corregüela
• Italiano: Convolvolo o vilucchio
• Svenska: Åkerbinda
• Norsk: Åkervindel
• Dansk: Snerle-Pileurt
• Suomalainen: Kiertotatar
• Islenska: Vafblaðka

Er zijn twee Engelse namen: 

1. Bindweed: Dit betekent zoiets als "kruid dat zich bindt" wat het kruipende/woekerende gedrag benadrukt.
2. Creeping Jenny kan je op twee manieren verklaren:
•  Deze naam is eigenlijk al aan een andere andere plant vergeven. Het Penningkruid (Lysimachia numularia). De naam Creeping Jenny suggereerd, mits de bodem geschikt is, dat de wortels zeker twee meter onder de grond door groeien en vervolgens boven de grond bladeren vormt die op een oudere Britse Penning lijken (a British Penny) . Creeping Jenny rijmt op Penny dus daar zou de naam vanaan komen
• Een mogelijke verklaring van deze naam is dat de plant (Haagwinde dus) ooit werd gebruikt als een kinkhoest remedie, dat waarschijnlijk "chinne hoesten," heette en in sommige verklaringen wordt de naam jenny gezien als een verbastering van chinne.

Voor de verspreiding van Akkerwinde in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Liseron des champs: Dit is de Franse benaming van de wetenschappelijke naam. Liseron is afgeleid van het Franse woord Lis dat "lelie" betekent. Dit omdat de plant (met veel fantasie) op een Lelie lijkt.

De Duitse naam is het zelfde als de Nederlandse naam, Akkerwinde.

Voor de verspreiding van Convolvulus arvensis in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is  Correhuela: Corre betekent "hollen/snellen" en Huela "ruiken". Het woord Hollen/Snellen slaat waarschijnlijk op het woekerende/snelle klimgedrag van de plant. Over de geur kan ik niks vinden.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Convolvolo o vilucchio: Convolvolo betekent "Concolvulus" dus het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Deze stamt af van convolvere (Latijn) en betekend "tezamen wikkelen". Dit slaat natuurlijk op het klimgedrag van deze plant. O betekent "of" en Vilucchio "winde". Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Åkerbinda: Åker betekent "akker" en Binda "binden".

Voor de verspreiding van Akkerwinde in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Åkervindel wat dezelfde als de Nederlandse naam, Akkerwinde.

De Deense naam is Ager-Snerle: Ager betekent Akker en Snerle is de algemene Deense benaming voor het geslacht Winde (Convolvulus).

Ecologie

Bodem
Zonnige, open (pioniervegetaties) tot grazige plaatsen op matig droge tot matig vochtige, voedselrijke tot zeer voedselrijke, humusarme, niet te zware, meestal verstoorde grond (zand, leem, zavel, mergel, löss, lichte klei en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Akkers (akkerranden), tuinen, braakliggende grond, langs paden, bermen (vaak op omgewoelde plekken), grasland (gazons), hellingen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), ruderale plaatsen, tegen hekwerken, greppelkanten, tussen straatstenen, puinhopen, boomkwekerijen, zeeduinen (grasveldjes in de duinen), beweide rivierduinen en rivierdijken.

Verspreiding

Nederland
Algemeen, maar vrij zeldzaam in Drenthe, Zuidoost-Fryslân, Noordoost-Overijssel en Flevoland.

Vlaanderen
Algemeen, maar vrij zeldzaam in de Kempen.

Wallonië
Algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Oorspronkelijk uit het Middellandse-Zeegebied. Nu in veel gematigde en warmere streken.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten