Algemeen
Slangenkruid is een echte insectenplant met aantrekkelijke opvallende blauwe bloemen. De plant is een waardplant (bepaalde soorten vlinders zetten hun eitjes hier op af) voor Cynaeda dentalis (enige waardplant), Coleophora onosmella, Coleophora pennella, Distelvlinder (Cynthia cardui), Ethmia bipunctella, Lobesia abscisana, Lobesia artemisiana, Tinagma balteolella, Tinagma ocnerostomella en het Motvlindertje Douglasia ocnerostomella . Het slangenkruid wordt bestoven door honingbijen, hommels en door wilde bijen als de Andoornbij, Geelgespoorde houtmetselbij, Gouden metselbij (Osmia aurulenta), Grote wolbij (Anthidum manicatum), Kleine wolbij (Anthidium punctatum ), Nepetabij (Anthophora quadrimaculata), Slangenkruidbij (Osmia adunca), Witte rouwbij (Melecta luctuosa) en Zwaluwbij (Osmia anthocopoides).
De zaden van slangenkruid zijn rijk aan olie en daarom populair bij vogels. Jammer dus dat deze plant niet zo vaak voor komt als gewenst (al doet het verspreidingskaartje dit niet vermoeden). Deze plant wordt wel soms ingezaaid zoals de gele stippen laten zien. Samen met de vrij zeldzame (en adventieve/verwilderde) Weegbreeslangenkruid (Echium plantagineum) zijn dit de enige 2 soorten Slangenkruid (Echium) die in het wild voor komen in Nederland. Het verschil tussen deze twee planten word uitgelegd in deze tabel van het forum van waarnemingen.nl. Slangenkruid bloeit vanaf Mei tot en met September.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Echium vulgare L.
Echium is afgeleid van de Griekse naam Echis. Het is de Latijnse afgeleide van het Griekse woord voor "adder" ( ἔχις). Er zij twee verklaringen voor het woord dit woord:
- De bloem waaruit de stijlen uitsteken als zijnde een gespleten slangentong.
- De Griekse lijfarts van keizer Nero schreef in het jaar 100 dat het eten van de wortel samen met het drinken van wijn helpt tegen slangenbeten en zelfs beten voorkomt.
Vulgaris (Latijn) betekent "gewoon".
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Echium vulgare in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Spekwoartel
- English: Viper's bugloss
- Français: Vipérine commune
- Deutsch: Natternkopf
- Espanõl: Viborera
- Italiano:Viperina azzurra comune
- Svenska: Blåeld
- Norsk: Ormehode
- Dansk: Almindelig slangehoved
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Viper's bugloss. Dit betekent "adder bugloss". De plant lijkt qua stengelbladeren op bijv. Kromhals (Anchusa arvensis) en is dan ook van dezelfde familie (De ruwbladigenfamilie (Boraginaceae)). Een oude wetenschappelijke naam voor de ruwe behaarde planten is Buglossa.
Voor de verspreiding van Slangenkruid in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Vipérine commune. Dit betekent "gewone/algemene adderkruid".
De Duitse naam is Natternkopf. Dit betekent "adderkop".
De Spaanse naam is Viborera. Dit woord is afgeleid van Vibora dat "adder" betekent.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Viperina azzurra. Dit betekent "blauwe adder". Net zoals de drie vorige namen geen algemene slang maar Adder. En de azuurblauwe kleur van de bloem.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Blåeld. Dit betekent "blauw vuur". Een mooie Zweedse naam voor de helder blauwe bloemen.
Voor de verspreiding van Slangenkruid in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam zijn nagenoeg gelijk, Ormehode/Almindelig slangehoved . Dit betekent "slangenhoofd/gewone slangenhoofd".
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen (pioniervegetaties) op droge, matig voedselarme tot matig voedselrijke, kalkrijke en vaak omgewerkte, humusarme grond (zand, zavel, mergel en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Ruigten (kalkrijke ruigten), bermen, afgravingen (steengroeven en hellingen van zandgroeven), zeeduinen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), enigszins ruderale plaatsen, haventerreinen, industrieterreinen, grasland (open plekken op kalkhellingen), opgespoten grond, waterkanten (grindbanken langs de Maas en basaltglooiingen), rivierdijken, taluds van infiltratiekanalen en parkeerplaatsen.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen in de Hollandse en Zeeuwse duinen en plaatselijk in stedelijke gebieden en vrij zeldzaam in Zuid-Limburg en in het rivierengebied. Elders zeldzaam en zeer zeldzaam in het noordoosten.
Vlaanderen
Vrij algemeen in de duinen, in het Maasgebied en in stedelijke omgeving. Elders vrij zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Wallonië
Vrij algemeen in Lotharingen en de Kalkstreek(in de zuidelijke Ardennen). Elders vrij zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Wereld
In Europa, behalve in enige randgebieden. Oostelijk tot in Centraal-Azië. Ingeburgerd in onder meer Noord-en Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland..
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Echium vulgare
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
