Euphorbia esula (Heksenmelk)

De planten hebben schijnbloemen, cyathia genaamd (enkelvoud cyathium), die omgeven zijn door geelgroene schutbladen (involucrum). Een cyathium bestaat uit een kopjesvormige bodem, gevormd door twee kelkbladen. Daarbinnen bevindt zich één vrouwelijke bloem, omringd door meerdere mannelijke bloemen die gereduceerd zijn tot één meeldraad. Een aantal honingklieren omgeeft dit geheel. Het hele verhaal word duidelijk uitgelegd op een pagina van Flora van Nederland. Heksenmelk bloeit in Mei, Juni en Juli.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 9 soorten Wolfsmelk (Euphorbia) in het wild voor in Nederland:

• Cypres wolfsmelk (Euphorbia cyparissias) - vrij zeldzaam/verwilderd
• Heksenmelk (Euphorbia esula) - algemeen
• Kleine wolfsmelk (Euphorbia exigua) - vrij zeldzaam
• Kroontjeskruid (Euphorbia helioscopia) - algemeen
• Kruisbladwolsmelk (Euphorbia lathyris) - algemeen/verwilderd
• Moeraswolfsmelk (Euphorbia palustris) - zeldzaam/verwilderd
• Straatwolfsmelk (Euphorbia maculata) - algemeen/nieuwe plant
• Tuinwolfsmelk (Euphorbia peplus) - algemeen
• Zeewolfsmelk (Euphorbia paralias) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Euphorbia esula L.

Er zijn twee verklaringen voor het woord Euphorbia:

1. De naam Euphorbia komt van Euphorbios. Een Griekse lijfarts van koning Juba ll, koning van Mauretanië. Hij nam namelijk testen met Euphorbia-soorten om deze te toetsen als geneeskruid.
2. Euphorbia is afgeleid van Eu (Latijn) en betekent "nu", en van Pherbo (Latijn) betekent " vloeien". Dit omdat de plant bij aanraking melksap laat vloeien. Dit sap werd vroeger. in gedroogde vorm, gebruikt als geneesmiddel tegen Tering

Het woord Esula is een Gelatiniseerd Keltisch woord dat scherp, bitter of bijtend betekent. Het plantensap is irriterend.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Euphorbia esula in de publicatie Species Plantarum.

• Frysk: Duvelsjacht
• English: Leafy spurge, Wolf's milk
• Français: Euphorbe ésule
• Deutsch: Esels-Wolfsmilch
• Espanõl: ?
• Italiano: Euforbia esula
• Svenska: Vargtörel
• Norsk: Vegvortemjølk
• Dansk: Langbladet Vortemælk

Er zijn twee Engelse namen:

1. Leafy spurge: Dit betekent "bebladerde/bladrijk laxeermiddel". Waarschijnlijk is deze naam vanwege de overvloedige groene (blad)kleur. Ook de "bloemen" zijn groen. De naam Spurge komt uit het Middel Engels/Oud Frans van het woord Espurge (Purgeren=Laxeren). De plant werd gebruikt als een purgeer/laxeermiddel.
2. Wolf's milk: Dit betekent "wolfsmelk". Een algemene naam voor dit geslacht planten waar Heksenmelk onderdeel van is, de Euphorbia.  De naam wolfsmelk omdat het melksap een branderige en bijtende smaak heeft en even erg was als de beet van een wolf. Het woord wolf kan ook symbolisch gezien worden, gelijk aan de duivel.

Voor de verspreiding van Euphorbia esula in Engeland zie deze kaart.

Er zijn twee Engelse namen:

1. Leafy spurge: Dit betekent "bebladerde/bladrijk laxeermiddel". Waarschijnlijk is deze naam vanwege de overvloedige groene (blad)kleur. Ook de "bloemen" zijn groen. De naam Spurge komt uit het Middel Engels/Oud Frans van het woord Espurge (Purgeren=Laxeren). De plant werd gebruikt als een purgeer/laxeermiddel.
2. Wolf's milk: Dit betekent "wolfsmelk". Een algemene naam voor dit geslacht planten waar Heksenmelk onderdeel van is, de Euphorbia.  De naam wolfsmelk omdat het melksap een branderige en bijtende smaak heeft en even erg was als de beet van een wolf. Het woord wolf kan ook symbolisch gezien worden, gelijk aan de duivel.

Voor de verspreiding van Heksenmelk in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Euphorbe ésule. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Esels-Wolfsmilch. Dit is ook de Duitse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn wel waarnemingen in Spanje

De Italiaanse naam is Euforbia esula. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Bredbladig vargtörel. Bredbladig betekent "breedbladig". Wat Vargtörel" precies betekent is mij tot nu toe onbekend.

Voor de verspreiding van Heksenmelk in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Vegvortemjølk. Dit betekent "weg wrattenmelk". Het scherpe melksap had/heeft een gunstige werking bij genezing van wratten.

De Deense naam is Langbladet Vortemælk. Dit betekent "langbladige wrattenmelk". Het scherpe melksap had/heeft een gunstige werking bij genezing van wratten.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot half beschaduwde plaatsen op droge tot meestal vochtige, matig voedselrijke, vaak kalkhoudende grond (zand, leem, zavel, klei en stenige plaatsen). Voornamelijk in riviervalleien.

Groeiplaats
Grasland (weiland), bermen, rivierdijken, ruigten (kalkrijke ruigten), struwelen, bosjes, zeeduinen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), industrieterreinen, onbelopen plaatsen tussen straatstenen en aanspoelselgordels in hoge delen van uiterwaarden.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het rivierengebied en plaatselijk in Zeeland, in laagveengebieden, in de duinen, in zeekleigebieden en in stedelijke gebieden en zeldzaam in de zandgebieden van Noordoost- en Midden-Nederland.

Vlaanderen
Vrij algemeen langs de Maas en vrij zeldzaam langs de Schelde. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wallonië
Vrij algemeen langs de Maas. Elders zeldzaam.

Wereld
Europa en Azië en ingeburgerd in Noord-Amerika. Heksenmelk: Voornamelijk in Midden-Europa, maar ook in West en Noord-Europa. Roedewolfsmelk: Oorspronkelijk uit Oost-Europa en Azië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Zie ook de Nederlandse verklaring.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten