Algemeen
De naam zegt het al. Tuinwolfsmelk is letterlijk een ontsnapte tuinplant. In elk atlasblok waar planten gemonitord worden komt de plant voor. Alhoewel tuinwolfsmelk al voor 1500 is ingevoerd gaat het pas echt hard de laatste 20 á 30 jaar. Persoonlijk ken ik deze Wolfsmelk-soort als een echte stadsplant. Tuinwolfsmelk heeft een beetje raar uiterlijk. Er zijn geen kroonbladen, stampers e.d. De plant lijkt een beetje op Kroontjeskruid (Euphorbia helioscopia) maar m.b.v. een flora is daar zeker uit te komen. Tuinwolfsmelk bloeit in Juli tot en met de herfst.
Er komen in Nederland minstens 9 soorten Wolfsmelk (Euphorbia) in het wild voor in Nederland:
- Cypres wolfsmelk (Euphorbia cyparissias) - vrij zeldzaam/verwilderd
- Heksenmelk (Euphorbia esula) - algemeen
- Kleine wolfsmelk (Euphorbia exigua) - vrij zeldzaam
- Kroontjeskruid (Euphorbia helioscopia) - algemeen
- Kruisbladwolsmelk (Euphorbia lathyris) - algemeen/verwilderd
- Moeraswolfsmelk (Euphorbia palustris) - zeldzaam/verwilderd
- Straatwolfsmelk (Euphorbia maculata) - algemeen/nieuwe plant
- Tuinwolfsmelk (Euphorbia peplus) - algemeen
- Zeewolfsmelk (Euphorbia paralias) - zeldzaam
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
De officiële wetenschappelijke naam is Euphorbia peplus L.
Er zijn twee verklaringen voor het woord Euphorbia:
- De naam Euphorbia komt van Euphorbios. Een Griekse lijfarts van koning Juba ll, koning van Mauretanië. Hij nam namelijk testen met Euphorbia-soorten om deze te toetsen als geneeskruid.
- Euphorbia is afgeleid van Eu (Latijn) en betekent "nu", en van Pherbo (Latijn) betekent " vloeien". Dit omdat de plant bij aanraking melksap laat vloeien. Dit sap werd vroeger. in gedroogde vorm, gebruikt als geneesmiddel tegen Tering
Een eenduidige verklaring voor het woord Peplus is er niet. Het zou eventueel betekenen, gelijkend op peplis. Dit is een andere Euphorbia-soort, de Euphorbia peplis. Deze plant komt niet voor in Nederland en heeft ook geen Nederlandse naam. Op bijna alle Wiki-pagina's staat een waarschuwing dat het niet gaat om de Euphorbia peplis.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Euphorbia peplus in de publicatie Species Plantarum
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Wartekrûd
- English: Petty spurge
- Français: Euphorbe péplus
- Deutsch: Garten-Wolfsmilch
- Espanõl: Esula redonda
- Italiano: Euforbia minore
- Svenska: Rävtörel
- Norsk: Byvortemelk
- Dansk: Gaffel-Vortemælk
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Petty spurge. Petty zou je kunnen vertalen met Minder of Onbeduidend. Of dit nu slaat op de grote van de plant of de mindere werking (laxeermiddel) is mij onbekend. De naam Spurge komt uit het Middel Engels/Oud Frans van het woord Espurge (Purgeren=Laxeren). De plant werd gebruikt als een purgeer/laxeermiddel.
Voor de verspreiding van Tuinwolfsmelk in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Euphorbe péplus. Dit is de Franse benaming van de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Garten-Wolfsmilch. Dit is de Duitse benaming voor de volledige Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van Tuinwolfsmelk in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is Esula redonda. Dit betekent "ronde Esula". Dit heeft betrekking op de stengelbladeren. Euphorbia esula is een andere soort uit dit geslacht en heeft lancetvormige stengel bladeren.
De Italiaanse naam is Euforbia minore. Dit betekent "kleine Euphorbia". Dit is de Italiaanse variant van de Engelse naam.
De Zweedse naam is Rävtörel. wat dit precies betekent is mij tot nu toe onbekend.
Voor de verspreiding van Tuinwolfsmelk in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Byvortemelk. Dit betekent "stads wrattenmelk". Tuinwolsmelk is natuurlijk een echte stadsplant. Alhoewel de eerste waarnemingen al uit 1800 dateren, toen de steden niet zo erg groot waren en niet iedereen een tuin had. Het scherpe melksap had/heeft een gunstige werking bij genezing van wratten.
De Deense naam is Gaffel-Vortemælk. Dit betekent "vorkvormig wrattenmelk". Vorkvormig verwijst naar de bloeiwijze van de plant. De hoofdtak van de bloeiwijze is 5-delig, de volgende tak is 3-delig en dan zijn ze 2-delig. Dit is goed te zien op een van de foto's. Wratten melk verwijst naar het scherpe melksap had/heeft een gunstige werking bij genezing van wratten.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen (pioniervegetatie) op matig vochtige, voedselrijke, humusrijke grond (van zand tot lichte klei).
Groeiplaats
Heggen, tuinen, moestuinen, akkers, omgewerkte grond, plantsoenen, tegen muren, tussen straatstenen, begraafplaatsen en boomgaarden.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen, maar zeldzamer in het oosten en midden van het land en in de duinen.
Vlaanderen
Vrij algemeen, maar zeldzaam in de Kempen.
Wallonië
Vrij algemeen, maar zeldzaam in Ardennen.
Wereld
Oorspronkelijk uit het Middellandse-Zeegebied en Midden-Europa. Nu in alle werelddelen, in gebieden met een gematigd klimaat, al ontbreekt het in grote gebieden.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Tuinwolfsmelk
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
Foto's
