Fagopyrum esculentum (Boekweit)

Boekweit werd vroeger vaak geteeld als voedselgewas. Op deze Wiki-pagina staat uitgebreid beschreven hoe dat ging. Nu het uit de gratie is veel minder. Alleen in Frankrijk en Polen wordt het nog geteeld. Verder is er import vanuit China, waar de plant van origine ook vandaan komt.  Boekweit bloeit in Juni tot en met Augustus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Fagopyrum esculentum Moench

Fagopryrum komt uit het Latijn en Grieks. Fagus Latijn) en betekent "boom". Het gaat hier om de Fagus sylvatica. Dit betekent "beuk". Voor uitleg zie de Nederlandse naam. Pyrum is afgeleid uit het Oudgriekse πυρός /purós, dat Boekweit betekent.

esculentum is Latijn en betekent "bruikbaar/eetbaar", dat verwijst naar het gebruik van Boekweit als voedselgewas.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Moench Dit staat voor Conrad Moench (15 augustus 1744 - 6 januari 1805). Hij was een Duits botanicus en was professor in de plantkunde aan de Universiteit van Marburg van 1786 tot aan zijn dood. In 1794 beschreef hij Fagopyrum esculentum voor het eerst in zijn publicatie Methodus Plantas Horti Botanici et Agri Marburgensis.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Boekweit
• English: Buckwheat
• Français: Sarrasin commun
• Deutsch: Echter Buchweizen
• Espanõl: alforfón
• Italiano: Grano saraceno comune
• Svenska: Bovete
• Norsk: Dyrka bokkveite
• Dansk: Almindelig boghvede

De Engelse naam is Buckwheat. Dit is de Engelse benaming voor de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Fagopyrum esculentum in Engeland zie deze kaart.

Er zijn twee Franse namen:

1. Blé noir. Blé komt van het oud-Franse Blet dat "tarwe/graan" betekent. Echter Boekweit is geen volwaardig graan.Het is een soort pseudo-graan. Alles wat uit het Oosten kwam werd in de Middeleeuwen "boekweit" genoemd. De term Boekweit werd gebruikt om het zaad van het pseudo-graan van Fagopyrum esculentum aan te duiden. Deze naam komt van het Latijnse frumentum sarracenorum (1460) om dit pseudo-graan aan te duiden . Noir betekent natuurlijk "zwart" n.a.v. de kleur van het zaad of de verkregen meel.
2. Sarrasin commun. Dit betekent "gewone Sarrasin". Het gewone verwijst naar de geteelde soort Boekweit die werd gebruikt voor allerlei culinaire toepassingen. Sarrasin verwijst naar de kleur van de gerijpte vruchtes (die op beukennootjes lijken). Deze kleur kwam overeen met de huidskleur van de Saracenen, een Noord-Arabisch volk. De naam is al zeer oud en over de Saraceense bevolking heb ik deze Wikipagina gevonden.

De Duitse naam is Echter Buchweizen. Dit betekent "echte boekweit". Dus de soort die werd geteeld. Er bestaan vele soorten Boekweit.

Voor de verspreiding van Fagopyrum esculentum in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Alforfón. Dit is de Spaanse benaming voor de Nederlandse naam. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

De Italiaanse naam is Grano saraceno comune. Dit betekent "gewoon Boekweit graan". 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse, Noorse en Deense naam is  nagenoeg gelijk, Bovete/Dyrka bokkveite/Almindelig boghvede. Dit betekent "boekwei/verbouwde boekweit/gewone boekweit.

Voor de verspreiding van Fagopyrum esculentum in Zweden zie dez kaart.

Ecologie & verspreiding
Boekweit staat op zonnig, voedingsarm zand en werd vroeger ook verbouwd op afgebrand hoogveen, hetgeen alleen de eerste vijf jaar voldoende opbrengst leverde, daarna moest een ander stuk hoogveen afgebrand worden. Het was vroeger een belangrijk voedingsgewas, niet alleen als meelleverancier maar ook als honingplant, vogelvoer en als grondstof voor een soort brandewijn. Met de opkomst van de verbouw van granen is de teelt marginaal geworden. De soort stamt uit Midden- en Oost-Azië en werd in achttiende en negentiende eeuw veel verbouwd in ons land. De resterende teelt wordt gebruikt als vee- en vogelvoer. De soort in vrij algemeen in Nederland vanwege de opslag uit weggegooid of gemorste zaden en wordt vooral gevonden langs bermen, akkerranden en op ruderale plaatsen. Ze verschilt van Frans boekweit door onder andere de afwijkende bladvorm, de driekantige vrucht met scherp en gaafrandig randen in plaats van de stomp getande randen bij Frans boekweit.

CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2015

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten