Geranium dissectum (Slipbladige ooievaarsbek)

Om al die Geranium-soorten te kunnen onderscheiden van elkaar staat op het forum van waarnemingen.nl een mooie foto van het type beharing op de bladsteel (dus niet de stengel of bloemsteel!) van 5 soorten naast elkaar. Slipbladige ooievaarsbek bloeit al in Mei tot en met de September.

Op de website van floravannderland staat dit duidelijke verhaal hoe nu eigenlijk de zaadverspreiding van een Ooievaars- en Reigersbeksoort gaat: Het mechanisme van zaadverspreiding bij deze Geranium-soorten is zeer opmerkelijk. Er ontstaat na bestuiving en bevruchting boven het vruchtbare bolvormige deel van het vruchtbeginsel een lang uitgegroeide snavel met een centrale spil, die nog verlengd is met de stijl met de vijfstempels. Wanneer nu de vrucht na rijping uitdroogt scheuren de repen (ook wel naalden genoemd) van de snavel met een deelvrucht los van de centrale middenzuil. Deze vruchten worden door de kracht van dat proces losgerukt en ze springen los en worden op die manier door de lucht verspreid. Het zaad in de dopvrucht is glad.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 15 soorten geranium-soorten voor, want in deze familie vallen de ooievaarsbekken:

• Beemdmooievaarsbek (Geranium pratense) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Bermooievaarsbek (Geranium pyrenaicum) - algemeen
• Bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Bosooievaarsbek (Geranium sylvaticum) - zeldzaam
• Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum)  - zeldzaam
• Glanzige ooievaarsbek (Geranium lucidum) - algemeen
• Kleine ooievaarsbek  (Geranium pusillum) - algemeen
• Klein Robertskruid (Geranium purpureum) - zeldzaam
• Ronde ooievaarsbek (Geranium pusillum) - zeldzaam
• Robertskruid (Geranium robertianum) - algemeen
• Rotsooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Roze ooievaarsbek (Geranium endressii) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) - algemeen
• Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) - algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Geranium dissectum L.

Geranium komt van Geranos (Grieks) en betekent "ooievaar/kraanvogel". Dit omdat de vrucht van deze plant op de snavel van een ooievaar/kraanvogel lijkt. Deze vrucht heet een splitvrucht en bevat vijf eenzadige deelvruchtjes. Bij uitdroging van de rijpe vrucht breekt de snavel open en worden de zaden in vijf richtingen geschoten, tot zes meter ver.

Dissectum (Latijn) betekent "stuk/doorsnijden". Dit duidt op de diep ingesneden bladeren.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1755 beschreef hij Geranium dissectum in de publicatie Centauria Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Smelle earrebarrebek
• English: Cut-leaved Crane's-bill
• Français: Géranium découpé
• Deutsch: Schlitzblättriger Storchschnabel
• Espanõl: ?
• Italiano: Geranio sbrandellato
• Svenska: Fliknäva
• Norsk: Åkerstorkenebb
• Dansk: Kløftet Storkenæb

De Engelse naam is Cut-leaved Crane's-bill. Het is de Engelse vertaling voor de Nederlandse naam . Deze Ooievaarsbek heeft als enige diep ingesneden bladeren.

Voor de verspreiding van Geranium dissectum in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Géranium découpé. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam

De Duitse naam is Schlitzblättriger Storchschnabel. Dit betekent "spleet/sleuf bladerige ooievaarsbek".

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn zoveel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Geranio sbrandellato. Dit betekent letterlijk "gescheurde geranium".

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Fliknäva. Dit betekent letterlijk "slipsnavel".

Voor de verspreiding van Geranium dissectum in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Åkerstorkenebb. Dit betekent "akkerooievaarsbek".

De Deense naam is Kløftet Storkenæb. Dit betekent "gekloofde ooievaarsbek".

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op vochtige, voedselrijke, kalkrijke en meestal kleiige grond (klei, leem en löss).

Groeiplaats
Omgewerkte grond, heggen, akkers (akkers en akkerranden), tuinen, braakliggende grond, plantsoenen, dijken, bermen, grasland (weiland) en waterkanten (slootkanten).

Verspreiding

Nederland
Algemeen in kleigebieden en in zuidelijk Nederland en vrij zeldzaam in het oosten en midden van het land.

Vlaanderen
Algemeen, maar zeldzaam in de Kempen.

Wallonië
Algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Oorspronkelijk uit Europa, behalve in het noordoosten, Noord-Afrika en Zuidwest-Azië. Nu ook in andere werelddelen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten