Geranium molle (Zachte ooievaarsbek)

Alhoewel er op deze website weinig te vinden is over hoe een plant er uit ziet (dit is ook te vinden op vele andere sites en niet te vergeten in vele boeken!) maak ik voor dit plantje een uitzondering omdat ik het ook nogal moeilijk vond. De Nederlandse naam (Zachte ooievaarsbek dus) is gegeven wegens de zachte beharing op de stengel. Er zijn echter wel meer soorten Ooievaarsbekken met beharing.Om al die Geranium-soorten te kunnen onderscheiden van elkaar staat op het forum van waarnemingen.nl een mooie foto van het type beharing op de bladsteel (dus niet de stengel of bloemsteel!) van 5 soorten naast elkaar. Zachte ooievaarsbek bloeit al in Mei tot en met de herfst.

Op de website van floravannderland staat dit duidelijke verhaal hoe nu eigenlijk de zaadverspreiding van een Ooievaars- en Reigersbeksoort gaat: Het mechanisme van zaadverspreiding bij deze Geranium-soorten is zeer opmerkelijk. Er ontstaat na bestuiving en bevruchting boven het vruchtbare bolvormige deel van het vruchtbeginsel een lang uitgegroeide snavel met een centrale spil, die nog verlengd is met de stijl met de vijfstempels. Wanneer nu de vrucht na rijping uitdroogt scheuren de repen (ook wel naalden genoemd) van de snavel met een deelvrucht los van de centrale middenzuil. Deze vruchten worden door de kracht van dat proces losgerukt en ze springen los en worden op die manier door de lucht verspreid. Het zaad in de dopvrucht is glad.

Ook op die website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 15 soorten geranium-soorten voor, want in deze familie vallen de ooievaarsbekken:

• Beemdmooievaarsbek (Geranium pratense) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Bermooievaarsbek (Geranium pyrenaicum) - algemeen
• Bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Bosooievaarsbek (Geranium sylvaticum) - zeldzaam
• Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum)  - zeldzaam
• Glanzige ooievaarsbek (Geranium lucidum) - algemeen
• Kleine ooievaarsbek  (Geranium pusillum) - algemeen
• Klein Robertskruid (Geranium purpureum) - zeldzaam
• Ronde ooievaarsbek (Geranium pusillum) - zeldzaam
• Robertskruid (Geranium robertianum) - algemeen
• Rotsooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Roze ooievaarsbek (Geranium endressii) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) - algemeen
• Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) - algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Geranium molle L.

Geranium komt van Geranos (Grieks) en betekent "ooievaar/kraanvogel". Dit omdat de vrucht van deze plant op de snavel van een ooievaar/kraanvogel lijkt. Deze vrucht heet een splitvrucht en bevat vijf eenzadige deelvruchtjes. Bij uitdroging van de rijpe vrucht breekt de snavel open en worden de zaden in vijf richtingen geschoten, tot zes meter ver.

Molle komt van Mollio (Latijn) en betekend "zacht". Dit slaat op het harige karakter van de plant.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Geranium molle in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Earrebarrebek
• English: Dove's-foot Crane's-bill
• Français: Géranium mou
• Deutsch: Weicher Storchschnabel
• Espanõl: Alfileres
• Italiano: Geranio selvatico comune
• Svenska: Mjuknäva
• Norsk: Lodnestorkenebb
• Dansk: Blød Storkenæb

De Engelse naam is Dove's-foot Crane's-bill. Dit betekent "duiven poot ooievaarsbek". De bijna ronde stengelbladeren zouden op de afdruk lijken van een duivenpoot.

Voor de verspreiding van Geranium molle in Engeland zie deze kaart

De Franse naam is Géranium mou. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Weicher Storchschnabel. Dit is de Duitse vertaling van de Nederlandse naam.

De Spaanse naam is Alfileres. Dit betekent "spelden". Waarschijnlijk n.a.v. de vorm van de vrucht.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Geranio molle. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Mjuknäva. Mjuk betekent "zacht" en Näva betekent "snavel".

Voor de verspreiding van Geranium molle in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Lodnestorkenebb. Dit betekent "wollige ooievaarsbek".

De Deense naam is Blød Storkenæb. Dit betekent "zachte ooievaarsbek".

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke grazige grond (zand, leem zavel en klei) met een laagblijvende begroeiing.

Groeiplaats
Bermen (zandige plaatsen), dijken (zandige plaatsen), grasland (gazons, droog grasland en weiland), zeeduinen (o.a. binnenduinweiland), langs spoorwegen, ruigten (voedselrijke ruigten), braakliggende grond, licht omgewerkte grond, akkers, moestuinen, enigszins ruderale plaatsen, plantsoenen en rivierduinen.

Verspreiding

Nederland
Algemeen.

Vlaanderen
Algemeen.

Wallonië
Algemeen, maar vrij zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
In West- en Midden-Europa, in het Middellandse-Zeegebied en in Zuidwest-Azië. Iingeburgerd in o.a. Noord-en Zuid-Amerika, Zuid-Afrika en Australië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten