Geranium purpureum (Klein robertskruid)

Klein Robertskruid is letterlijk het kleine broertje/zusje van Robertskruid (Geranium robertianum). De bloemen zijn kleiner niet de gehele plant. Deze van oorsprong Mediterrane soort is voor het eerst in 1986 in Nederland aangetroffen en breidt zich sindsdien via het Nederlandse spoorwegnet uit. En in dit geval heel letterlijk. Het gefotografeerde exemplaar stond daadwerkelijk op het perron (perron 1 Gouda-Goverwelle) bij een prillenbak en het wachthuisje. Als je de plant beter bekijkt zie je met gemak al de kenmerken die te vinden staan op internet of een recente flora, want in oudere boeken staat hij natuurlijk niet. Klein Robertskruid bloeit in Mei tot en met September.

Er komen in Nederland minstens 15 soorten geranium-soorten voor, want in deze familie vallen de ooievaarsbekken:

• Beemdmooievaarsbek (Geranium pratense) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Bermooievaarsbek (Geranium pyrenaicum) - algemeen
• Bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Bosooievaarsbek (Geranium sylvaticum) - zeldzaam
• Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum)  - zeldzaam
• Glanzige ooievaarsbek (Geranium lucidum) - algemeen
• Kleine ooievaarsbek  (Geranium pusillum) - algemeen
• Klein robertskruid (Geranium purpureum) - zeldzaam
• Ronde ooievaarsbek (Geranium rotundifolium) - zeldzaam
• Robertskruid (Geranium robertianum) - algemeen
• Rotsooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Roze ooievaarsbek (Geranium endressii) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) - algemeen
• Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) - algemeen

In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.

Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?

De officiële wetenschappelijke naam is Geranium purpureum Vill.

Geranium komt van Geranos (Grieks) en betekent "ooievaar/kraanvogel". Dit omdat de vrucht van deze plant op de snavel van een ooievaar/kraanvogel lijkt. Deze vrucht heet een splitvrucht en bevat vijf eenzadige deelvruchtjes. Bij uitdroging van de rijpe vrucht breekt de snavel open en worden de zaden in vijf richtingen geschoten, tot zes meter ver.

Purpureum komt van Purpurae (Latijn) en betekent "purper", de kleur van de bloem. Het is eigenlijk gewoon ter onderscheid want het Robertskruid (Geranium robertianum) dat veel mensen wel kennen heeft precies dezelfde kleur bloemen.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Vill.

Vill. staat voor Dominique Villars of Villar (14 november 1745 - 26 juni 1814 ). Hij was een 18e-eeuwse Franse botanicus. Zijn belangrijkste werk is Histoire des plantes du Dauphiné, gepubliceerd tussen 1786 en 1789, waarin ongeveer 2.700 soorten (vooral alpine planten) worden beschreven, na meer dan twintig jaar observatie in de Dauphiné- regio in het zuidoosten van Frankrijk. Zijn herbarium en botanische manuscripten worden bewaard in het Muséum d'histoire naturelle de Grenoble. In 1785 beschreef hij Geranium purpureum in de publicatie Flora Delphinalis Sive.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Lytse sweltsjeblom
• English: Little-Robin
• Français: Géranium pourpre
• Deutsch: Purpur-Storchschnabel
• Espanõl: ?
• Italiano: Geranio purpureo
• Svenska: Purpurnäva
• Norsk: ?
• Dansk: Purpur-Storkenæb

De Engelse naam is Little-Robin. Dit betekent "klein roodborstje". Het woord Klein word al op andere plekken uitgelegd. Roodborstje vanwege de kleur van de stengel en stengelbladeren die later rood kleurt.

Voor de verspreiding van Klein robertkruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Géranium pourpre. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam. Bij bijna alle buitenlandse namen zie je de wetenschappelijke naam of een kleine variant (bijv. de Zweedse en Deense naam) terug komen. Alleen de Spaanse en Noorse naam is mij onbekend. Er zijn in Spanje zoveel varianten dat ik de meest gebruikte naam niet ken. In Noorwegen zijn naar mijn weten geen waarnemingen.

Voor de verspreiding van Klein robertskruid in Duitsland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van Klein robertskruid in Zweden zie deze kaart.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

Ecologie

Bodem
Meestal licht beschaduwde, open plaatsen op droge, matig voedselrijke, vaak kalkhoudende zandgrond of op stenige plaatsen.

Groeiplaats
Rotsachtige plaatsen, heggen, struwelen en langs spoorwegen.

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in stedelijke gebieden.

Vlaanderen
Zeldzaam, voornamelijk langs spoorwegen. Voor het eerst gevonden in 1994.

Wallonië
Zeer zeldzaam in stedelijke gebieden.

Wereld
Het Middellandse Zeegebied, in Midden-, West- en Zuidwest-Europa, Zuid-Ierland, zuidelijk Groot-Brittannië en op Madeira.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten