Geranium robertianum (Robertskruid)

Bijna overal is dit plantje te zien in Nederland. In het wild maar ook in de stad (In de tuin) voelt Robertskruid zich thuis. Bij Floron staat bij het verspreidingskaartje beschreven: Algemeen, maar vrij zeldzaam in het noordoosten, het noordelijk zeekleigebied en op de Waddeneilanden. De plant is goed te herkennen als een Ooievaarsbek met driehoekige stengelbladeren. De vorm van deze bladeren kan ook nog variëren. Maar alle kleuren later in het jaar rood i.p.v. groen. Soms heeft de plant witte bloemen in plaats van lila. Hij bloeit al vroeg in het jaar (vanaf Mei tot in September) dus verwarring met andere soorten is niet zo groot.

Op de website van floravannderland staat dit duidelijke verhaal hoe nu eigenlijk de zaadverspreiding van een Ooievaars- en Reigersbeksoort gaat: Het mechanisme van zaadverspreiding bij deze Geranium-soorten is zeer opmerkelijk. Er ontstaat na bestuiving en bevruchting boven het vruchtbare bolvormige deel van het vruchtbeginsel een lang uitgegroeide snavel met een centrale spil, die nog verlengd is met de stijl met de vijfstempels. Wanneer nu de vrucht na rijping uitdroogt scheuren de repen (ook wel naalden genoemd) van de snavel met een deelvrucht los van de centrale middenzuil. Deze vruchten worden door de kracht van dat proces losgerukt en ze springen los en worden op die manier door de lucht verspreid. Het zaad in de dopvrucht is glad.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 15 soorten geranium-soorten voor, want in deze familie vallen de ooievaarsbekken:

• Beemdmooievaarsbek (Geranium pratense) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Bermooievaarsbek (Geranium pyrenaicum) - algemeen
• Bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Bosooievaarsbek (Geranium sylvaticum) - zeldzaam
• Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum)  - zeldzaam
• Glanzige ooievaarsbek (Geranium lucidum) - algemeen
• Kleine ooievaarsbek  (Geranium pusillum) - algemeen
• Klein Robertskruid (Geranium purpureum) - zeldzaam
• Ronde ooievaarsbek (Geranium pusillum) - zeldzaam
• Robertskruid (Geranium robertianum) - algemeen
• Rotsooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Roze ooievaarsbek (Geranium endressii) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) - algemeen
• Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) - algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Geranium robertianum L.

Geranium komt van Geranos (Grieks) en betekent "ooievaar/kraanvogel". Dit omdat de vrucht van deze plant op de snavel van een ooievaar/kraanvogel lijkt. Deze vrucht heet een splitvrucht en bevat vijf eenzadige deelvruchtjes. Bij uitdroging van de rijpe vrucht breekt de snavel open en worden de zaden in vijf richtingen geschoten, tot zes meter ver.

Robertanium komt van de Nederlandse naam Robertskruid. De naam komt mogelijk van de heilige Robert de Molesme of Ruprecht., de stichter van de Cistercienorde in de elfde eeuw (1098). Dit omdat hij op de geneeskrachtige werking (bloedstelpend) van de plant geattendeerd heeft. Maar dit is de meest gelezen verklaring. De waarheid is soms weerbarstiger zoals dit artikel op naturetoday.com te lezen is.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Geranium robertianum in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Sweltsjeblom
• English: Herb-Robert
• Français: Herbe à Robert
• Deutsch: Storchenschnabelkraut
• Espanõl: ?
• Italiano: Geranio di San Roberto
• Svenska: Stinknäva
• Norsk: Stankstorkenebb
• Dansk: Stinkende Storkenæb

De Engelse naam is Herb-Robert. Dit is de Engelse benaming voor de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Robertskruid in Engeland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van de witte vorm van Robertskruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Herbe à Robert. Dit is de Franse benaming voor ook weer de Nederlandse naam.

De Duitse naam is Storchenschnabelkraut. Dit betekent "ooievaarsnavelkruid". Dit verwijst naar het feit dat Robertskruid een Geraniumsoort is. De Duitse naam "Storchenschnabe" lijkt onbegrijpelijk op het eerste gezicht als je de bloeiende plant ziet. Echter, de vorm van de vrucht verklaart de naam. De langwerpige vruchtdozen doen denken aan de snavel van een Ooievaar. De botanische naam Geranium is dan ook gebaseerd op de vorm van de vrucht. Deze kan worden teruggevoerd tot Griekse woord Geranos wat "kraanvogel" betekent. In het Duits heette de plant vroeger ook wel "kranich schnabel".

De Spaanse naam is Hierba de San Roberto. Dit betekent "kruid van Sint Robert", net als in veel andere talen.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Geranio roberziano. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Stinknäva. Dit betekent "stinksnavel". Rond 1800 werd deze plant al Stink ooievaarsbek genoemd. Bij het kneuzen/fijnwrijven van de bladeren komt een sterke onaangename geur vrij. Volgens Wikipedia hebben vers geplukte en fijngewreven bladeren hebben een speciale geur, op het lichaam gesmeerd worden zou het muggen afstoten. Persoonlijk ruik ik dit niet

Voor de verspreiding van Geranium robertianum in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is Stankstorkenebb/Stinkende Storkenæb is gelijk, "stink ooievaarsbek".

Ecologie

Bodem
Meestal licht beschaduwde, maar soms zonnige plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke, vaak kalkhoudende grond (alle grondsoorten, behalve hoogveen).

Groeiplaats
Wallen, tuinen, braakliggende grond, rotsachtige plaatsen, oude muren, steenhellingen, bossen (loofbossen), bosranden, struwelen, heggen, hakhoutbosjes (voedselrijke zomen), kapvlakten, langs paden, plantsoenen, parken, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), in goten, zeeduinen, waterkanten (langs beekjes) en op boomstompen.

Verspreiding

Nederland
Algemeen, maar vrij zeldzaam in het noordoosten, het noordelijk zeekleigebied en op de Waddeneilanden.

Vlaanderen
Algemeen, maar zeldzamer in de Polders en in de Kempen.

Wallonië
Algemeen.

Wereld
In alle werelddelen, in gebieden met een gematigd klimaat. Het meest in Europa. Ingeburgerd op het zuidelijk halfrond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week

Een chemisch verhaal over de rode kleur van deze plant.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten