Algemeen
Ronde ooievaarsbek is een van de zeldzamere soorten om te vinden. Je vind de plant wel in een stedelijke omgeving maar niet in elk grasveldje zoals bijv. de Zachte ooievaarsbek (Geranium molle). Alhoewel deze plant bij de verspreidingsatlas bekend staat als een zeldzame soort gaat het de Ooievaarsbek de laatste tijd voor de wind. Een uitgebreider verhaal hierover staat bij de paragraaf Planten in het nieuws. Ik vond de plant in ieder geval toen ik een Gewone hoornbloem (Cerastium fontanum subsp. vulgare) aan het fotograferen was, dus gewoon per toeval en tussen zeer algemene planten. Ronde ooievaarsbek bloeit in April tot en met September.
Er komen in Nederland minstens 15 soorten geranium-soorten voor, want in deze familie vallen de ooievaarsbekken:
- Beemdmooievaarsbek (Geranium pratense) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
- Bermooievaarsbek (Geranium pyrenaicum) - algemeen
- Bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
- Bosooievaarsbek (Geranium sylvaticum) - zeldzaam
- Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
- Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum) - zeldzaam
- Glanzige ooievaarsbek (Geranium lucidum) - algemeen
- Kleine ooievaarsbek (Geranium pusillum) - algemeen
- Klein robertskruid (Geranium purpureum) - zeldzaam
- Ronde ooievaarsbek (Geranium rotundifolium) - zeldzaam
- Robertskruid (Geranium robertianum) - algemeen
- Rotsooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
- Roze ooievaarsbek (Geranium endressii) - algemeen maar verwilderde tuinplant
- Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) - algemeen
- Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) - algemeen
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Verklaring Wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
De officiële wetenschappelijke naam is Geranium rotundifolium L.
Geranium komt van Geranos (Grieks) en betekent "ooievaar/kraanvogel". Dit omdat de vrucht van deze plant op de snavel van een ooievaar/kraanvogel lijkt. Deze vrucht heet een splitvrucht en bevat vijf eenzadige deelvruchtjes. Bij uitdroging van de rijpe vrucht breekt de snavel open en worden de zaden in vijf richtingen geschoten, tot zes meter ver.
Rotundi is Latijn en betekent natuurlijk "rond". Niet dat deze soort nu specifiek ronde stengelbladeren heeft, er zijn er meer. Het woord is ter onderscheid.
Folia komt van Folis (Latijn) en betekent "blad".
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus.
In 1753 beschreef hij Geranium rotundifolium in de publicatie Species Planttarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: ?
- English: Round-leaved crane's-bill
- Français: Géranium à feuilles rondes, Mauvette
- Deutsch: Rundblättriger Storchschnabel
- Espanõl: ?
- Italiano: Geranio a foglie tonde
- Svenska: Klibbnäva
- Norsk: Hjulstorkenebb
- Dansk: Rundbladet Storkenæb
Verklaring Buitenlandse namen
Bijna alle buitenlandse namen zijn gelijk, de benaming voor de volledige Nederlandse naam. Behalve de Zweedse en Noorse naam zijn anders.
Voor de verspreiding van Ronde ooievaarsbek in Engeland zie deze kaart.
Voor de verspreiding van Ronde ooiwvaarsbek in Duitsland zie deze kaart.
De Zweedse naam is Klibbnäva. Klibb betekent "kleverig", doelend op de klierharen die de plant heeft. Niet elke Ooivaarsbek-soort heeft klierharen dus dat is een onderscheid. Nàva betekent "snavel". Dus de snavel van de Ooievaar/Kraanvogel.
Voor de verspreiding van Ronde ooievaarsbek in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Hjulstorkenebb. Dit betekent "wiel ooievaarsbek", natuurlijk weer een verwijzing naar de ronde stengelbladeren. Maar ik vond het woord Wiel wel grappig i.p.v. Rond.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op droge, matig voedselarme tot voedselrijke, kalkrijke en vaak steenachtige grond (zand, mergel en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Dijken bij de zee, bermen, grasland (kalkgrasland), heggen, wallen, akkers, wijngaarden, ruigten (voedselrijke ruigten), stenige plaatsen, stadsmuren, industrieterreinen, haventerreinen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen) en afgravingen (kalk- en grindgroeven).
Verspreiding
Nederland
Zeer zeldzaam, voornamelijk in stedelijke gebieden, met name in Zuid-Limburg.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam.
Wallonië
Zeldzaam in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders zeer zeldzaam.
Wereld
In Midden- en West-Azië, Noord-Afrika en Zuid- en West-Europa. Noordoostelijk tot in het Baltische gebied.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Planten in het nieuws
Op stadsplanten.nl staat een leuk stukje over de verspreiding van deze plant.
Verspreiding Ronde ooievaarsbek
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
